Reuters, 2025 Dijital Haber Raporu'nu yayımladı: Türkiye'deki kullanıcıların profili ne anlatıyor?

Reuters Enstitüsü, her sene olduğu gibi bu yıl da Dijital Haber Raporu yayımladı. Rapora göre dünya genelinde kullanıcıların haber içeriklerinin gerçekliğine yönelik kuşkuları artıyor. En büyük teknoloji platformları yapay zeka özetleri ve haberlerle ilgili diğer özellikleri entegre ettikçe, yayıncılar bunların web sitelerine ve uygulamalara trafik akışını daha da azaltabileceğinden endişe ediyor.

Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü tarafından hazırlanan '2025 Dijital Haber Raporu' yayımlandı.

Reuters Enstitüsü, 2025 yılında kullanıcıların habere ulaşma yöntemlerini ve kaynak tercihlerini raporlaştırdı.

Nic Newman'ın kaleme aldığı bu yılki rapor, derin siyasi ve ekonomik belirsizliklerin yaşandığı, jeopolitik ittifakların değiştiği ve dünyanın farklı bölgelerinde savaşların şiddetiğini artırdığı dönemdeki internet kullanımının sonuçlarını göstermesi açısından önem taşıyor.

Savaş döneminde egemen güçlerin belirlediği hakim paradigmalara uygun olarak yazılan haberlerin dolaşıma daha çok girmesi, yapay zekanın gelişmesi ve haberlerde daha sık kullanılmasının getirdiği pozitif ve negatif etmenler ile Google’ın yeni algortima düzenlemesi, dijital habercilik açısından bu yıla damga vurdu.

Araştırmaya göre çoğu ülkede geleneksel haber medyası, azalan katılım, düşük güven ve durgunlaşan dijital aboneliklerle halkın büyük bir kısmıyla bağlantı kurmakta zorlanıyor.

"KURUMSAL GAZETECİLİĞİN ETKİSİ AZALIYOR"

Raporda, araştırma sonucu elde edilen birtakım bulgular şu şekilde aktarıldı:

Sosyal medya ve video platformları aracılığıyla tüketime doğru hızlanan bir kayma, ‘kurumsal gazeteciliğin’ etkisini daha da azaltıyor ve bir dizi podcast yayıncısı, YouTuber ve TikToker'dan oluşan parçalı bir alternatif medya ortamını güçlendiriyor. 
 

Bu eğilimler Donald Trump yönetimindeki Amerika Birleşik Devletleri'nin yanı sıra Asya, Latin Amerika ve Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerinde giderek daha belirgin hale gelirken, özellikle haber markalarının kitlelerle güçlü bir bağ kurduğu diğer yerlerde daha yavaş ilerliyor.

'SİYASİ KUTUPLAŞMA ARTIYOR'

Basın özgürlüğünün tehdit altında olduğu ülkelerde alternatif ekosistemler, en iyi halleriyle, yeni bakış açıları getirmek ve baskıcı hükümetlere meydan okumak için fırsatlar da sunuyor. Ancak bu değişiklikler aynı zamanda siyasi kutuplaşmanın artmasına ve çevrimiçi tartışmaların kabalaşmasına da katkıda bulunuyor olabilir. 
 

Bu yılki anket, ilk kez sorduğumuz yapay zeka platformları ve sohbet robotları gibi yeni zorluklara da dikkat çekiyor. En büyük teknoloji platformları yapay zeka özetleri ve haberlerle ilgili diğer özellikleri entegre ettikçe, yayıncılar bunların web sitelerine ve uygulamalara trafik akışını daha da azaltabileceğinden endişe ediyor.

FACEBOOK BİRİNCİ SIRADA

Çevrimiçi platformlarda haber kullanımı parçalanmaya devam ediyor; on yıl önce sadece iki çevrimiçi ağ haber içeriğiyle haftalık %10'dan fazla kişiye ulaşırken, şimdi altı çevrimiçi ağ ulaşıyor. Küresel örneklemimizin yaklaşık üçte biri her hafta haberler için Facebook (%36) ve YouTube (%30) kullanıyor. Instagram (%19) ve WhatsApp (%19) yaklaşık beşte biri tarafından kullanılırken TikTok (%16) %12 ile X'in önünde yer alıyor.
 

Veriler, haberler için X kullanımının birçok pazarda sabit kaldığını veya arttığını, en büyük artışın ABD (+8 puan), Avustralya (+6) ve Polonya'da (+6) olduğunu gösteriyor. Elon Musk'ın 2023'te ağın başına geçmesinden bu yana, başta genç erkekler olmak üzere çok daha fazla sağ eğilimli insan ağa akın ederken, bazı ilerici kitleler ağı terk etti ya da daha az kullanıyor. Threads, Bluesky ve Mastodon gibi rakip ağlar, haberler için %2 veya daha az erişimle küresel olarak çok az etki yaratıyor.

TÜRKİYE, HABERDEN KAÇINMA ORANIN EN YÜKSEK OLDUĞU ÜLKELER ARASINDA

Düşük güven ve haberlere düşük katılım, haberlerin genellikle farklı şekillerde üzücü olduğu yüksek seçenekli bir haber ortamında artan bir zorluk olan ‘kaçınma’ ile yakından bağlantılıdır.

Pazarlar genelinde her on kişiden dördü (yüzde 40) haberlerden bazen veya sıklıkla kaçındığını belirtiyor. Bu oran son 8 yılda 11 puan arttı. (2017'de yüzde 29'du).

Kaçınmanın en yüksek olduğu ülkeler arasında yüzde 63 ile Bulgaristan, yüzde 61 ile Türkiye, yüzde 60 ile Yunanistan yer alıyor. En düşük orana ise yüzde 11 ile Japonya sahip.

TÜRKİYE BULGULARI: KIRILMA NOKTASI İMAMOĞLU OPERASYONU

Raporun Türkiye kısmındaki değerlendirmelerde, İBB Başkanı ve CHP’nin cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart'ta gözaltına alınmasının önemli bir eşik olduğu vurgulandı.

İktidar yandaşı olmayan kanallara verilen cezalara dikkat çekilen raporda şu ifadeler yer aldı:

“Türkiye'nin medya düzenleyici kurumu olan RTÜK, Halk TV ve Tele 1 de dahil olmak üzere muhalif medyaya para ve yayın yasağı getirirken, Sözcü TV'ye de protestoları canlı yayınladıkları sırada ‘kin ve düşmanlığa tahrik’ suçlamasıyla on günlük yayın durdurma cezası verdi. Sekiz Türk gazeteci Nnsan ayında mahkemeye çıkarılırken iki yabancı muhabir hakkında da yasal işlem başlatıldı. BBC muhabiri Mark Lowen ‘kamu düzenine tehdit oluşturduğu’ gerekçesiyle sınır dışı edilirken, İsveçli muhabir Joakim Medin de ‘cumhurbaşkanına hakaret’ ve ‘silahlı terör örgütüne üye olmak’ suçlamalarıyla tutuklandı.”

"SOSYAL MEDYA ÖNEMLİ ROL OYNADI"

Raporda, İmamoğlu’nun tutuklanmasının ardından başlayan protestoların gidişatında sosyal medyanın etkisi için ise şu tespitler yapıldı:

“Sosyal medya hem protestoların hem de muhalefetin hükümet yanlısı medya şirketlerine ve firmalarına yönelik boykot çağrısının ve bir günlük alışveriş boykotunun yayılmasında önemli bir rol oynadı. Türkiye'nin devlet yayın kuruluşu TRT, alışveriş boykotunu desteklemek için sosyal medyayı kullanan birkaç oyuncuyu işten çıkardı ve ardından dizinin senaristinin oyuncularla dayanışma içinde olduğunu açıklamasının ardından dizinin tamamını yayın platformundan kaldırdı. Ayrıca Meta, içerik kısıtlamalarına uymadığı için Türk hükümeti tarafından yüklü bir para cezasına çarptırıldı ve X'in Küresel Hükümet İlişkileri ekibi, haber kuruluşları, gazeteciler, siyasi figürler ve öğrencilere ait 700'den fazla hesabın engellenmesine yönelik mahkeme kararlarına itiraz etti.”

Raporda, televizyonun Türkiye'de önemli ve etkili bir haber kaynağı olmaya devam ederken, yazılı basının düşüşünün sürdüğü ve haftalık okur sayısının 2015'teki seviyesinin neredeyse üçte birine düştüğü aktarıldı.

Haber kaynağı olarak en çok kullanılan sosyal medya uygulaması Instagram oldu. İkinci sırada YouTube yer aldı.