Ay Kaç Yaşında?

Apollo astronotları tarafından Dünya'ya getirilen Ay taşlarının yeni bir analizi, Ay'ın 4.51 milyar yıl önce, yani Güneş Sistemi şekillendikten sadece 60 milyon yıl sonra oluşmuş olabileceğini önermekte.

Daha önce yapılan bazı analizler Güneş Sistemi'nden 150 milyon ile 200 milyon yıl aralığında daha sonra oluşmuş daha genç bir Ay'ı önermekteydi. 11 Ocak tarihinde Science Advances dergisinde yayımlanan yeni bulgular, uzun bir süredir süren bu tartışmayı sonlandırabilir.

Astronomlar, Mars boyutunda bir veya bir grup nesnenin genç Dünya'ya çarpmasının ardından kopan parçaların Ay'ı oluşturduğunu düşünmekteler. Ancak bu çarpışmanın tam olarak ne zaman gerçekleştiğini belirlemek oldukça zor. Bunun sebebi de Apollo astronotları tarafından toplanan ve bilim adamlarının inceledikleri taşların meteorit çarpmaları ile bir araya gelmiş farklı taş türleri (orj. İng. breccias) olmaları ve Ay yüzeyinde bir atmosferin bulunmamasından dolayı, bu tür taşlar oldukça yaygın.

Araştırmanın baş yazarı UCLA'nın Dünya, Gezegen ve Uzay Bilimleri Bölümü'nden (Earth, Planetary, and Space Sciences Department) Melanie Barboni'nin söylediğine göre Ay yüzeyinde düzgün, yaşlı bir kayanın bulunmaması, çarpışmanın zamanını belirlemek için karşılaşılan en büyük zorluk. Bu yüzden de Barboni ve ekibi farklı bir yaklaşıma karar vermiş. Kayaların tamamını inceleyerek Ay'ın doğumuna kadar geri giden bir tarihe sahip olduklarını ummaktansa ekip, kayanın örtüsünü ve çevresindeki kabuğu incelemeyi tercih ettiler.

Bu "farklılık", dev çarpışmadan kısa bir süre sonra, Ay'da ilk olarak yer alan genel sıvı magma okyanusu soğuduktan ve katılaştıktan sonra oluşmuştu. Ve Barboni'nin söylediğine göre bu katılaşma, zirkon (ing. zircon) olarak adlandırılan mineral formu ile bir sinyal bırakmıştı. Barboni, bu süreci zamanlandırmak için zirkon mineralinin kullanıldığını çünkü bunun en iyi zaman kapsülü olduğunu söylemekte.

Araştırmacılar, Apollo 14 astronotları tarafından 1971 yılında toplanan kayalardaki zirkon parçalarını incelediler. Ekip örnekleri, uranyumlarının ne kadarının kurşuna dönüştüğünü ölçerek inceledi ve içerilerindeki hafniyumun ne kadarının çeşitli "kardeş izotoplarına" dönüştüklerini anlamaya çalıştı. Ekibin analizleri, zirkon parçalarının bozulmamış ve eski olduklarını buldu ve Barboni'nin söylediğine göre bunların tarihi magma okyanusunun katılaşmasına kadar geri uzanmaktaydı. Bu inceleme sonunda da ekip, Ay'ın yaşının 4.51 milyar yıl olduğu tahmininde bulundu. Ayrıca Barboni'nin söylediğine göre, eğer dev çarpışma(lar) teorisi doğruysa Ay'ın yaşlı olması da oldukça mantıklı. Çünkü Güneş Sistemi'nin ilk 100 milyon yılında çok daha fazla "çarpıcı" cisim yer almaktaydı...