Anayasa Mahkemesi (AYM) Yeni Akit’in 17-25 Aralık sürecinde yayınladığı 16 Ocak 2014'te yayımlanan Hasan Karakaya imzalı "İşin Öz’ü: Akşamdan Yenilen Hurmalar, Geceleyin Mideyi Tırmalar!" başlıklı yazı nedeniyle Basın İlan Kurumu'nun (BİK) gazeteye verdiği bir günlük resmi ilan ve reklam durdurma cezasının ifade özgürlüğünün ihlali olduğuna hükmetti.
AYM'nin değerlendirmesinde gazetelerin yayın hayatlarını büyük ölçüde resmi ilan ve reklamların yayımlanmasıyla sağladığını ifade edildi.
Kurum; şikayetlerle ilgili dengeleme kriterlerini çok sıkı bir şekilde uygulaması gerektiğine vurgu yapıp son aşamada resmi ilan ve reklam durdurması cezası verilmesi gerektiğine işaret etti.
Söz konusu yazıda FETÖ firarisi ve Ergenekon soruşturmasını yürüten eski İstanbul Cumhuriyet Başsavcı vekili Zekeriya Öz ile ilgili çeşitli iddialara yer verilmiş, yayımlanan yazıdan 21 gün sonra "Zekeriya Öz'den açıklama" başlıklı bir yazı yayımlayıp Öz'e söz hakkın tanınmıştı.
Öz, mahkemeye başvurup kişilik haklarına saldırıda bulunulduğu iddiasıyla cevap ve düzeltme metnine aynen yer verilmesini istemişti.
Basın İlan Kurumu (BİK) 7 Temmuz 2014 tarihli kararında Yeni Akit’e reklam ve resmî ilanların bir gün süre ile kesilmesine karar verMİŞ, gazete cezaya itirazda bulunmuş, İstanbul 1. Asliye Hukuk Mahkemesi ise itirazın reddine kesin olarak karar vermişti.
Kararı AYM’ye taşıyan gazete, Resmi Gazete’de bugün yayınlanan, 9 Ocak tarihli kararda AYM, Yeni Akit’in ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verdi.
BİK'in yeterli gerekçe ortaya koyamadığını ifade eden AYM cezalandırma gerekçesinin hatalı olduğunu belirtip söz konusu kararda şu değerlendirmeyi yaptı:
Basın özgürlüğünün tesisinin koşullarından biri ekonomik imkânların bulunmasıdır. Bilhassa süreli yayınlar açısından ekonomik imkânlar büyük ölçüde resmî ilan ve reklamların yayımlanmasıyla sağlanmaktadır.
BİK'in resmî ilan ve reklamların kesilmesi şeklindeki müdahale yetkisinin basının etik yönden niteliklerini artırmaya yönelik bir düzenleme olduğu, bir yaptırım aracı olarak öngörülmediği gözönünde bulundurulduğunda; BİK'in önüne gelen şikâyetlerle ilgili dengeleme kriterlerini çok sıkı bir şekilde uygulamasının ve anılan müdahale biçimini başvurulabilecek son çare olarak görmesinin basın özgürlüğü açısından hayati önem taşıdığı değerlendirilmiştir.
Somut olayda, Sulh Ceza Mahkemesi başvurucuya savunma ve delillerini sunma imkânı tanımadan, evrak üzerinden başvurucunun içeriğine müdahale edemeyeceği bir metnin yayımlanmasına karar vermiştir. BİK, maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmeyen bu kararı dayanak alarak ilave hiçbir değerlendirme yapmaksızın cezalandırma gerekçesi yapmış, itirazı inceleyen derece mahkemesi de değerlendirmede bulunmaksızın itirazı reddetmiştir. Başvurucunun cevap ve düzeltme metnini yayımlamadığı gerekçesiyle sorumlu müdürün yargılandığı davada beraat ettiğine ilişkin esaslı savunması da dikkate alınmamıştır.
Daha önce Birgün gazetesi 11 Aralık 2019'da BİK'in ilan ve reklam akışının üç ayı aşkın süredir durdurulduğunu açıklamıştı.
Basın İlan Kurumu’nun BirGün gazetesinin ilanlarını durdurmasının ilk gerekçesi, elektronik ortamda tutulması zorunlu olan “Baskı ve Bayi-İade Defterleri”nin gecikmeli olarak tutulduğu iddiasıydı. İkinci gerekçe ise ‘Bazı haberlerde yayın kaynağının kullanılmaması’ olmuştu.
Kurumun ilan kesme cezası verdiği gazetelerden biri de Evrensel.
13 Kasım 2019'da "Eylem Planı" raporu haberleştirildiği için gazeteye 10 Şubat 2020'de 10 günlük ilan kesme cezası veren Basın İlan Kurumu, 129 sayılı Basın Ahlak Esasları Hakkında Genle Kurul kararının 1. maddesine dayarak vermişti.
YORUMLAR