Deprem öncesi Android uyarısı: Gerçekten çalışıyor mu?

23 Nisan’da İstanbul’da meydana gelen 62. büyüklüğündeki deprem sonrası bazı kişilerin cep telefonlarına önceden uyarı bildirimi geldiği iddiası, “Depremi önceden haber veren sistem var mı?” sorusunu gündeme taşıdı. Peki, bu tür erken uyarı sistemleri gerçekten var mı ve nasıl çalışıyor?

İşte bilimsel dayanaklarıyla gerçekler…

DEPREMDEN ÖNCE BİLDİRİM: GERÇEK Mİ, TESADÜF MÜ?

İstanbul’da 23 Nisan günü meydana gelen deprem sonrası bazı Android kullanıcıları, sarsıntıdan saniyeler önce telefonlarına uyarı bildirimi geldiğini belirtti. Bu durum sosyal medyada gündem olurken, gözler bilimsel altyapıya sahip deprem erken uyarı sistemlerine çevrildi.

İddiaların kaynağında yer alan sistem, Android Deprem Uyarı Sistemi. Bu teknoloji, dünya çapındaki milyonlarca Android telefonun içinde yer alan ivmeölçer sensörlerini kullanarak, deprem dalgalarını algılayıp merkez üsse yakın olmayan bölgelere saniyeler önceden bildirim gönderebiliyor. Sistem, sarsıntının büyüklüğü ve lokasyonuna göre uyarı süresini değiştiriyor.

BİLİMSEL TEMELİ NE?

Sistem, ilk sarsıntıyı oluşturan P dalgalarını algılayarak, yıkıcı olan S dalgaları gelmeden birkaç saniyelik bir farkla kullanıcıları uyarabiliyor. Bu süre bazen 5, bazen 30 saniye olabilir. Yani sistem, depremi önceden “bilmekten” ziyade, yaşanan sismik hareketi hızlıca analiz ederek uyarı gönderiyor.

TÜRKİYE'DE BU SİSTEM KULLANILIYOR MU?

Evet. Android cihazlar bu özelliği küresel olarak destekliyor. Türkiye’de de Google Play Hizmetleri açık olan ve konum servisleri aktif cihazlarda sistem otomatik olarak çalışıyor. Öte yandan, AFAD tarafından geliştirilen daha geniş kapsamlı ulusal bir erken uyarı sistemi için de çalışmalar devam ediyor.

IOS CİHAZLARINDA DURUM NE?

Ios işletim sistemi ile çalışan cihazlarda ise "Hayati Uyarılar" özelliğiyle benzer bir sistem aktif edilebiliyor. Ancak Android’in kullandığı gibi yaygın ve cihaz tabanlı bir sismik ağ altyapısı henüz Apple ekosisteminde mevcut değil.

İOS cihazlarda deprem uyarı sistemi, Apple'ın "Acil Durum" özelliği açık olan kullanıcılarına gönderiliyor. Ancak bu uyarı, her kullanıcıya gitmeyebiliyor.

Androi·d DEPREM UYARİSİ NASİL akti·f HALE geti·ri·li·r?

Android deprem uyarı sistemini kullanabilmek için veri bağlantısı ve kablosuz ağ bağlantısının açık olması gerekiyor.

Bu özelliği kullanabilmek için ilk olarak telefonun 'AYARLAR' menüsüne gidilir. Daha sonra ise Konum>Gelişmiş>Deprem Uyarıları adımları takip edilerek deprem uyarı sistemi aktif hale getirilir.

DEPREMİ ÖNCEDEN BİLEN SİSTEM VAR MI?

Kısaca: Hayır. Bugünün teknolojisiyle depremi saatler ya da günler önceden tahmin etmek mümkün değil. Mevcut sistemler sadece gerçek zamanlı algılama yapabiliyor. Bu da ancak saniyelerle ifade edilebilecek kadar kısa süreli bir erken uyarı imkânı sunuyor.