Erdoğan'ın yeniden adaylığı nasıl mümkün olabilir?

BBC Türkçe'de yer alan habere göre Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a bir dönem daha adaylık yolu formülü konusunda konuşan AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, bu konunun gündemlerinde olduğunu belirtti ve "Önemli olan milletin istemesidir" dedi.

Erdoğan'ın adaylığı, MHP lideri Devlet Bahçeli'nin 5 Kasım’daki grup toplantısında yaptığı açıklamadan bu yana ara ara gündeme geliyor.

11 Ocak'ta AK Parti'nin Şanlıurfa'daki il kongresi etkinliğinde Erdoğan'ın sahnede sanatçı İbrahim Tatlıses'in "Önümüzdeki dönem aday mısınız?" sorusuna yanıtıyla bu konu yeniden tartışılmaya başlandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan bu soruya, "Sen varsan, varım" yanıtını verdi.

13 Ocak'taki Kabine toplantısı ardından açıklamalarda bulunan AKP Sözcücü Ömer Çelik de bir soru üzerine, bu konunun "orada gündeme gelmesinden ve bu şekilde bağlanmasından büyük bir memnuniyet duyduklarını" ifade etti.

Çelik, "Cumhurbaşkanımızla yol yürüyenler olarak" konunun gündemlerinde olduğunu belirterek "Dolayısıyla sayın Cumhurbaşkanımızla aynı şekilde cevaplıyoruz, 'Siz varsanız biz de varız' diyoruz" diye konuştu.

Sözcü Çelik, "Formüle bakarız, siyasette bir yıl çok kısa, bir dakika çok uzundur. Onu konuşuruz, önemli olan milletimizin istemesidir" dedi.

Bahçeli'den anayasa değişikliği talebi

Kasım ayındaki konuşmasında Bahçeli, Abdullah Öcalan’a çağrısının altında, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeniden adaylığının yolunu açacak anayasa değişikliği talebinin yattığı” yorumlarına yanıt vermişti.

Bahçeli, Öcalan’a yaptığı çağrının arkasında olduğunu açıklarken, Erdoğan’ın bir dönem daha cumhurbaşkanı seçilmesi için anayasa değişikliği istedi.

MHP lideri, “Eğer enflasyon canavarına kesif bir darbe indirilirse, Türkiye siyasi ve ekonomik istikrarın zirvesine çıkarsa, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın bir kez daha seçilmesi doğal ve doğru bir tercih değil midir? Ne yapacağız, CHP'nin içinde dört yıl kala aday mı arayacağız?” diye sormuştu.

Muhalefet, Bahçeli’nin bu açıklamayla “ağzındaki baklayı çıkardığı” ve “Öcalan açılımı”nın temel nedeninin “Erdoğan’ın siyasi ömrünü uzatmayı hedeflediği” görüşünü dile getirmişti.

'Benim son seçimim'

Erdoğan, 31 Mart yerel seçimlerinden yaklaşık 20 gün önce, “Bu benim final seçimim; yasanın verdiği yetkiyle bu seçim benim son seçimim” açıklaması yapmıştı.

Erdoğan ilk olarak 2014 yılında parlamenter sistem anayasasına göre halk oyuyla cumhurbaşkanı seçildi.

Bazı hukukçular ve muhalefet partilerinin itirazlarına karşın, eski anayasa hükümlerinin, başkanlık sisteminde geçerli olamayacağı gerekçesiyle Erdoğan 2023 seçimlerinde yeniden aday oldu ve toplamda üç, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine göre ikinci kez cumhurbaşkanı seçildi.

Erdoğan, bir erken seçim kararı alınmazsa, bu görevini 2028 seçimlerine kadar sürdürecek.

Yeni anayasanın yol haritası: 4. madde neden tartışılıyor?
Özgür Özel: 'İş anayasa değişikliğine gelecekse yokuz'

Anayasa ne diyor?

2018’de yürürlüğe giren cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine ilişkin anayasa hükümleri, bir kişinin en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebileceğini hükme bağlıyor.

Erdoğan’ın yeniden adaylığı için birinci yol, anayasanın 101. maddesindeki “iki dönem kuralı”nın kaldırılması.

Ancak AK Parti ve MHP’nin şu andaki sandalye sayısı anayasa değişikliği için yeterli değil.

Anayasa değişikliğinin referandum koşullu kabulü için 360, doğrudan kabulü için de en az 400 milletvekilinin kabul oyu kullanması gerekiyor.

Cumhur İttifakı’nda yer alan AK Parti, MHP, DSP ve HÜDA-PAR’ın milletvekili sayısı, AK Partili TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un oy hakkı olmadığı dikkate alındığında 321’de kalıyor.

Mevcut tabloda, muhalefet partilerinin Erdoğan’a yeniden adaylık yolunu açacak bir değişikliğe destek vermesi beklenmiyor.

Erken seçim seçeneği

Erdoğan’ın yeniden adaylığı için ikinci yol ise anayasa değişikliğine göre daha kolay ve olanaklı görülen “erken seçim”.

Anayasa'nın "TBMM ve cumhurbaşkanı seçiminin yenilenmesi"ne ilişkin 116. Maddesi, “Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde" iki dönemini tamamlayan cumhurbaşkanına üçüncü kez adaylık yolunu açıyor.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in, Erdoğan’a yaptığı “Erken seçim için son tarih Kasım 2025” çağrısının altında da bu yatıyor.

CHP, 2028 seçimlerine birkaç ay kala yapılacak bir seçimin Erdoğan’ın “siyasi ömrünü uzatmak” anlamına geleceğini savunarak, erken seçimin 1,5 yıl içinde yapılması gerektiğini ifade ediyor.

Özgür Özel 12 Ocak'ta İzmir'de yaptığı bir konuşmada, Erdoğan'ın yeniden adaylığı ve erken seçim konusunda şunları söyledi:

"Cumhurbaşkanı yeniden aday olmak istiyorsa bunun bir yolu var. Meclis'te 360 milletvekilinin seçimlerin yenilenmesi kararını alması lazım. Eğer varsa, biz varız."

"İsterlerse bu hafta seçim kararını hemen alabiliriz" diyen Özel, "Yok biraz zamana ihtiyacı varsa zaten 2025'in ekim sonu, kasım başını işaret etmiştik kendisine. Eğer aday olmak istiyorsa tarih, o tarih" diye devam etti ve ekledi:

"Biz dünden razıyız, bugünden hazırız. Devir teslim için sabırsızlanıyoruz. Gelsin ve aday olsun. 'Aday olacağım' deyip sanki yeniden seçilme gücü varmış gibi gösterip, sonra da kaçak oynamasın, kaçak dövüşmesin. Hemen grubuna talimat versin. Kararı bu hafta alalım."

CHP’nin erken seçim çağrısıyla ilgili parlamentodaki muhalefet partileri arasında henüz ortak bir görüş yok.