DW Türkçe'de yer alan habere göre Vibrio bakterisi, deniz suyu sıcaklığının artmasıyla Baltık Denizi, Karadeniz ve diğer Avrupa sularında yaygınlaşmaya başladı. Halk arasında "et yiyen bakteri" olarak da bilinen Vibrio bakterisinin Türkiye kıyılarında da görüldüğü belirtiliyor.
Ancak Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, ''Vibrio vulnificus'' hastalığının Türkiye'de görülmediğini duyurdu.
Açıklamada, "Bulaşıcı Hastalıklar Bildirim Sistemi üzerinden yapılan 2025 yılı verileri incelenmiştir. Kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi adına, mevcut durumda ülkemizde Vibrio kaynaklı herhangi bir hastalık vakası tespit edilmediğini önemle duyururuz" denildi.
Yaz aylarının mevsimsel enfeksiyonu vibriosis, insan sağlığı açısından ciddi riskler taşıyor. Uzmanlar, bu bakteri riskine karşı açık yarayla denize girilmemesi ve çiğ deniz ürünlerinden kaçınılması gerektiğini söylüyor.
Peki bu bakteriden korunma yolları nelerdir ve denizlerde nasıl güvenle yüzülebilir?
Vibrio bakterisi ile ilgili bilinmesi gerekenler:
- Vibriosis, doğada tuzlu, sıcak ve düşük tuzluluk oranına sahip kıyı sularında yaşayan Vibrio bakterilerinden kaynaklanır.
- Avrupa'da en sık Baltık Denizi, Kuzey Denizi ve Karadeniz'de görülür.
- İklim değişikliği, bakterilerin yayılımı için daha elverişli koşullar sunar.
- Belirtileri ishal, mide krampları, mide bulantısı, ateştir.
- Korunmak için çiğ deniz ürünlerinden kaçınmak ve açık yarayla denize girmemek gerekir.
Bilim insanları, birçok konuyu iklim değişikliğiyle ilişkilendiriyor. Vibrio bakterisi enfeksiyonları da bu bağlamda güçlü bir örnek teşkil ediyor. Bu bakteriler, özellikle düşük tuz oranına sahip sıcak sularda hızla çoğalıyor.
Baltık Denizi'nde deniz yüzeyi sıcaklıkları artarken tuzluluk oranı azalıyor. Araştırmacılar bunu iklim değişikliğine bağlıyor. Yaz sıcaklıklarının uzamasıyla birlikte bu bölgelerdeki enfeksiyon vakaları artıyor. Türkiye’de ise özellikle Karadeniz kıyılarında benzer riskler söz konusu. Uzmanlar, sıcaklığın yükseldiği yaz dönemlerinde bu bölgelerde denize girerken daha dikkatli olunmasını tavsiye ediyor.
Vibriosis nedir?
Vibrio bakterileri, kolera ve vibriosis gibi hastalıklara neden olur. Çoğu kez kolera ile karıştırılan vibriosis, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ciddi ve hayati risk taşıyan bir enfeksiyondur.
İnsanda enfeksiyona yol açan başlıca üç tür Vibrio bakterisi mevcut: Vibrio vulnificus, Vibrio parahaemolyticus ve Vibrio alginolyticus. Ancak 12'den fazla tür olduğu biliniyor. Bazı türler, açık yaralarda nekrotizan fasiit (et yiyen bakteri) adı verilen ciddi doku ölümüne yol açabilir.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'ne (CDC) göre, Vibrio vulnificus enfeksiyonu geçiren her beş kişiden biri, ilk iki gün içinde hayatını kaybediyor. CDC, ABD'de yıllık yaklaşık 80 bin enfeksiyon ve 100 ölüm vakası kaydediyor.
Vibriosis nasıl bulaşır?
En yaygın bulaşma yolu çiğ ya da az pişmiş deniz ürünlerinin tüketilmesidir. Özellikle midye, istiridye ve karides gibi kabuklu deniz canlıları risk taşır. Ayrıca enfekte sularda yüzme sırasında su yutulması da enfeksiyona neden olabilir.
Açık yara yoluyla da bulaşma mümkündür. Örneğin, kabuklu deniz ürünlerinden sızan su açık yaraya temas ederse ya da enfekte suda yüzme sırasında yara varsa enfeksiyon gelişebilir.
Karaciğer hastalığı, hepatit, alkol ya da uyuşturucu kullanımı, kanser, diyabet, HIV gibi sağlık sorunları olan bireyler daha büyük risk altındadır. Bağışıklığı baskılayan ilaçlar kullananlar da bu gruba dahildir.
Vibriosis, insandan insana bulaşmaz.
Türkiye'de enfeksiyon hastalıkları uzmanları özellikle yaz aylarında uyarıyor:
"Açık yara ile denize girilmemeli, özellikle Karadeniz kıyıları gibi düşük tuzluluk oranına sahip bölgelerde dikkatli olunmalıdır. Vibrio vulnificus nadir de olsa nekrotizan fasiit yani 'et yiyen bakteri' vakalarına yol açabilir."
Vibriosis'ten nasıl korunulabilir?
Çiğ ya da az pişmiş deniz ürünlerinden kaçının. Açık yaranız varsa tuzlu ya da karışık sularda yüzmekten kaçının. Yüzme sırasında yara oluşursa, sudan hemen çıkın ve yaranızı temizleyip kapatın.
Bağışıklık sistemi zayıf bireyler ya da yakın zamanda ameliyat geçirmiş olanlar, deniz kenarında yüzmeden önce mutlaka doktora danışmalı.
Vibriosis'in belirtileri nelerdir?
Enfeksiyonun türüne bağlı olarak belirtiler değişebilir. Ancak genelde grip ya da mide rahatsızlıklarına benzer:
- İshal
- Mide krampları
- Bulantı
- Kusma
- Ateş
- Titreme
Kan yoluyla yayılan enfeksiyonlar ise düşük tansiyon ve cilt lezyonları çevresinde kabarcık oluşumu gibi belirtiler gösterebilir. Yaradan bulaşan enfeksiyonlarda kızarıklık, ağrı, şişlik ve irinli akıntı görülebilir.
Vibrio bakterisi nerelerde yaygın?
Avrupa'da en yaygın bölge Baltık Denizi kıyılarıdır. Danimarka, Almanya'nın kuzeyi, Finlandiya, Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya ve Rusya bu riskli bölgeler arasında.
Kuzey Denizi'nde ise Hollanda ve Belçika kıyılarında bulunur. Güneydoğu Avrupa'da ise Karadeniz'e kıyısı olan Türkiye, Romanya, Bulgaristan ve Ukrayna bu bakterinin yayılım gösterdiği başlıca ülkeler.
Avrupa genelinde, her yıl özellikle yaz aylarında yüzlerce vaka bildiriliyor. 2018'de bu sayı 445 olarak kayıtlara geçti. Ancak vakalar, son beş yılda büyük bir artış gösterdi ve artık binlerle ifade ediliyor. Kuzey Amerika ve Güneydoğu Asya da benzer şekilde risk altındaki bölgeler arasında.
Vibrio bakterileri için en elverişli ortamlar nehirlerin denizle buluştuğu, tuzlu ve tatlı suyun karıştığı sığ kıyı bölgeleridir. Bu bölgeler genellikle durgun ve kapalı alanlar olduğundan bakteriler hızla çoğalabilir.
İklim değişikliği ile hastalıkların artması arasında bağlantı var mı?
İklim değişikliği doğrudan Vibrio salgınlarına yol açmasa da bakterilerin çoğalması için gerekli ortamı sağlıyor. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi, 11 Temmuz 2025'te yaptığı açıklamada, Avrupa'nın bazı bölgelerinde bu bakteriler için "iklim değişikliği nedeniyle giderek daha uygun koşullar oluştuğunu" bildirdi.
Avrupa Çevre Ajansı da Haziran 2025'te son deniz sıcaklığı dalgalarının Baltık ve Kuzey Denizi kıyılarında vibriosis vakalarında rekor artışa neden olduğunu duyurdu.
Ajansın verilerine göre Baltık Denizi’ndeki ortalama yüzey sıcaklığı 1990'da -1 derecenin altındayken 2024'te 0,5 dereceye yükseldi. Ayrıca iklim değişikliğine bağlı olarak artan nehir akıntılarının bölgeye daha fazla tatlı su taşıdığı ve tuzluluk oranını düşürdüğü bildirildi.
Özetle: İklim değişikliği, vibriosis hastalığına doğrudan neden olmasa da tehdidi önemli ölçüde büyütüyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: