Hükümet hazırlıklara başladı; dijital platformlara yeni kurallar geliyor

Hükümetin, dijital pazarlarda rekabetin etkin işlemesi için hazırlığını yaptığı yeni düzenlemeye göre, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da dijital pazarlara yönelik değişikliğe gidilecek. Avrupa’da da olan "geçit bekçisi" (gatekeeper) kavramı yasaya girecek. Belirli bir ölçeğe ulaşan platformlar geçit bekçisi olarak nitelendirilip, bir dizi kurala tabi olacak. Bu kurallarla büyük platformların kendini kayırmasının önüne geçilecek.

Sabah'tan Dilek Güngör'ün haberine göre; Türkiye, dev dijital platformlara yeni kurallar getirmeye hazırlanıyor. Buna göre, belirli bir ölçeği olan dijital platformlar 'geçit bekçisi' olarak kabul edilecek. 'Geçit bekçisi' iç pazarda büyük etkiye sahip olan, işletmelerin kullanıcılarına ulaşmaları için önemli bir aracı olarak görev yapan ve egemen konumda bulunan platformlar olarak tanımlanıyor.

Geçit bekçilerine getirilecek kurallar dizisiyle pazar güçlerini kötüye kullanmalarının önlenmesi, adil ve yarışılabilir piyasa yapısının tahsis edilmesi, tüketicilerin refahının korunması amaçlanıyor.

Yasal düzenlemeyle Türkiye’de faaliyet gösteren ama kuruluş yeri farklı olan şirketler de geçit bekçisi olarak kabul edilebilecek ve yükümlülüklere tabi olacak. Bir şirketin geçit bekçisi olup olmadığının belirlenmesi için belirli kurallar olacak. O eşik değerler tebliğ ile belirlenecek. Rekabet Kurulu, bir şirketin geçit bekçisi olup olmadığına kuruluşların başvurusu veya resen karar verebilecek.

Hedef: Kayırmaya son

Geçit bekçisi statüsüne alınacak şirketler;

Kendi mal ve hizmetlerini ticari kullanıcıların veya üçüncü tarafların mal ve hizmetlerine kıyasla sıralamada, taramada kayıramayacak.

Platformdaki verileri ticari kullanıcılarla rekabet ederken kullanamayacak.

Ticari kullanıcılara ve son kullanıcılara sunduğu mal veya hizmetleri kendisi tarafından sunulan diğer mal ve hizmetlere bağlı hale getiremeyecek.

Ticari kullanıcıların yada son kullanıcıların temel platform hizmetlerindeki erişim kaydolma ya da oturum açma işlemlerini kendisi tarafından sunulan diğer temel platform hizmetlerine üye olmaları veya kaydolmaları koşuluna bağlayamayacak.

Ticari kullanıcıların rakip teşebbüsler ile çalışmasını kısıtlayamayacak ve zorlaştıramayacak.

Diğer kanallar üzerinden rakip teşebbüsler ile çalışılıp, belirli bir mal veya hizmet için farklı fiyat veya koşullar sağlamalarını engellemeyecek. Böylece, rakiplerinin verileriyle onların faaliyetlerini zorlaştıramayacağı için bu durum rekabetçi piyasayı sağlayacak ve tüketicinin daha düşük fiyata ürün-hizmet almasının önü açılacak.

Temel platformdan elde edilen verileri geçit bekçisi şirketler son kullanıcı açık, net şekilde tercih etmedikçe, üçüncü taraflardan elde ettiği kişisel verilerle birleştiremeyecek, işleyemeyecek ve hedefli reklamcılık hizmetleri için kullanamayacak.

Çevrimiçi platform bu elde ettiği verileri ticari kullanıcılarına da ücretsiz sağlamak durumunda olacak.

Cezai yaptırımı var

Rekabet Kurulu; ihbar, şikayet ya da Ticaret Bakanlığı'nın talebi üzerine veya resen geçit bekçilerinin rekabeti ihlal ettiğini tespit ederse yapısal tedbir alabilecek. Son 5 yılda aynı platformda en az iki kez yükümlülükler ihlal edilmişse yapısal tedbirler devreye girecek. Davranışsal tedbire gerek kalmadan doğrudan yapısal tedbir uygulanabilecek. Geçit bekçileri piyasaların adil ve yarışılabilir haline zarar verirse kurul tarafından saptanacak olan yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde onuna kadar olan idari para cezası üst limiti son 5 yılda en az iki kez ihlal varsa iki katına kadar artırılabilecek. Caydırıcılık artacak.

AB'de 2022'de başladı

Avrupa Birliği, 1 Kasım 2022'de yürürlüğe giren Dijital Piyasalar Yasası ile dijital sektörde "geçit bekçisi" olarak hareket eden platformlar için kurallar getirdi. Hangi şirketlerin geçit bekçisi olarak nitelendirileceğine Avrupa Komisyonu belirli kriterlere göre karar verdi. Son üç yılda, Avrupa Ekonomik Bölgesi'nde yıllık en az 7.5 milyar euro cirosunun olması veya son yılda en az 75 milyar euro piyasa değeri ve en az üç AB üyesi devlette platform hizmeti sunması, son yılda AB'de yerleşik 45 milyonun üzerinde aylık aktif kullanıcıya sahip olması veya AB'de yerleşik yıllık 10 binden fazlaa ktif ticari kullanıcıya sahip bir temel platform hizmeti işletmesi ve şirketin son üç mali yılın her birinde ikinci kriteri karşılaması gibi kriterleri bulunanlar geçit bekçisi olarak sayıldı.

Bu çerçevede; TikTok, Facebook, Instagram, LinkedIn, WhatsApp, Messenger, Google Maps, Google Play, Google Shopping, Amazon Marketplace, App Store, YouTube, Google, Amazon, Meta, Chrome, Safari, Google, Android, iOS, Windows gibi şirketler geçit bekçisi kapsamına alındı. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen platformlara, şirketin küresel cirosunun yüzde 10'una kadar olan ceza (tekrarlanan ihlallerde yüzde 20'ye kadar) ve tekrar eden ihlal durumunda şirketin hizmet edinme yasağı gibi yaptırımlar uygulanıyor.