Kur maliyeti arttıkça tehlike çanları çalıyor

Türk Lirası’nın dolar karşısında yıl başından bu yana yüzde 44’ü bulan değer kaybı, toplam 336 milyar dolar döviz borcu olan finans dışı şirketlerin borcunu 13.3 milyar dolar artıracak. Bloomberg Economics’ten Ziad Daoud’un hesaplamalarına göre, TL’deki değer kaybı ve özel sektör bilançolarındaki bozulma, önümüzdeki 12 ayda Türkiye’nin büyümesinden 0.8 puan silecek. 

Bu rakamın 9 milyar doları, “ani duruş” nedeniyle döndürülemeyen kısa vadeli döviz borcu kaynaklı olduğunu belirten Daoud’a göre, kısa vadeli borçlar içinde döndürülebilenlerin de maliyetleri cari faizden yükselmiş olacak. Bu da şirketlere yaklaşık 1.4 milyar dolar ek yük getirecek.

Gecikme uyarısı

Hedge edilmemiş (riskten korunmamış) kısa vadeli döviz borçları da zaten hem artan faizler hem de daha fazla borç servisi yapılacak olması nedeniyle 1.9 milyar dolar artacak. Hedge edilmemiş uzun vadeli döviz borçlarının getirdiği yük de yaklaşık 1.1 milyar dolar olacak. Reel sektöre harcamalardaki 11.1 milyar dolarlık azalma da, büyümeden 0.8 puan azaltacak.

Alman Der Spiegel dergisi, geç kalması durumunda Türkiye’yi yüksek faiz politikasının da kurtaramayacağını yazdı. Analizde, “Arjantin ekonomisi yüzde 30’dan daha fazla enflasyon oranıyla ve trajik bir şekilde düşüşe geçen para birimi nedeniyle bir buhrana doğru gidiyor. Eğer Türkiye kısa süre içinde pazarlık masasına oturmazsa aynı tehlike Türkiye’yi de bekliyor. Eğer Türkiye yakın zamanda bu soruna bir çözüm bulmazsa, Arjantin’in içine düştüğü durum kaçınılmaz olur” ifadelerine yer verildi.

Şeytan üçgeni

Arjantin’de işveren ve devletin dışarıdan aldığı borç 250 milyar dolardan daha fazla. Türkiye’nin dış borcu ise, 460 milyar dolardan daha fazla. Türk Lirası bir yıl içinde Avro karşısında neredeyse yüzde 50 değer kaybetti, Peso ise yüzde 55 oranında eridi. Arjantin ve Türk para birimindeki düşüş enflasyon oranın yükselmesini de ateşledi. Bu durum sermayenin kaçmasına ve para değerindeki düşüşün devam etmesini de beraberinde getiriyor. Bu içinden çıkılmaz durum, deyim yerinde ise şeytan üçgeni gibi bir şey. Bu iki ülke için en tehlikeli olan ise,  ithal edilen malların ihraç edilen mallardan daha fazla olması. Bu haliyle kasanın açık vermesi anlamına geliyor. Yüksek enflasyon ve parada yaşanan yüksek değer kaybı, ulusal ekonomi için çok büyük bir tehlike oluşturuyor.

Arjantin benzetmesi

Arjantin’deki yüksek enflasyon ve para birimindeki değer kaybının helezonlu bir düşüş dinamiğine sahip olduğunu belirten ve merkez bankasının müdahalesinin hükmünü yitirdiğine dikkat çeken Commerzbank ekonomi şefi Jörg Krämer, benzer durumun Türkiye’de de yaşanabileceğine işaret ediyor.