Bundan sonra yeni KKM hesabı açılamayacak, vadesi dolan mevcut hesaplar da yenilenemeyecek.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda "programımızın önemli hedeflerinden birine daha ulaştık" dedi.
Şimşek KKM'yi "önemli bir finansal yükümlülük" olarak tanımladı ve bunun sonlanmasıyla finansal istikrarın güçleneceğini ekledi.
Şimşek'in paylaştığı verilere göre zirve seviyesinde KKM'de 143 milyar dolarlık bakiye vardı.
KKM'nin toplam mevduat içindeki payı ise Ağustos 2023'te %26,2'ye ulaşmıştı.
Döviz kurunun yükselişini durdurmak için başlatılan KKM duyurulduğunda 18 civarında olan dolar/TL kuru, bu uygulama sonlanırken 41 civarında oldu.
Ekonomistler nasıl yorumladı?
Eski Merkez Bankası Başekonomisti Hakan Kara "KKM'nin gerçek maliyetini hesaplamak imkansızdır" dedi ve ekledi:
"Yüksek enflasyon, servet transferi, gelir dağılımdaki bozulma, güven kaybı, ahlaki çürüme, beyin göçü vs.. bunların maddi hesabı yapılamaz.
"Dar pencereden bakınca KKM masum hatta kısmen faydalı gibi görünse de, servet transferi döneminin ana suç ortağı olması bakımından bitirilmesi son derece olumludur."
İktisatçı ve eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez KKM için "ekonomide irrasyonelliğin simgesi" dedi.
Eğilmez, kişisel internet sitesinde yayımladığı yazısına şöyle devam etti:
"KKM'yi kaldırabilmek için bu kez carry trade yolu açıldı. Bir süredir kurun fırlayıp gitmemesi için carry trade'e göz yumuluyor. Bunun da yarattığı ciddi bir zarar söz konusu. Bu da eklenirse zarar 60 milyar doların çok üzerine çıkar.
"KKM, üç yıl sekiz ay sonra uygulamadan sonra kaldırıldı kaldırılmasına da benzer yanlışları yapma inadını zihnimizden kaldırdık mı orasını bilmiyorum."
Finansal analist Tunç Şatıroğlu da "carry trade" (düşük faizli bir para birimiyle borçlanarak yüksek faizli bir para birimine para yatırma) bitmedikçe KKM'nin zararının artmaya devam edeceği görüşünce.
Ekonomist Cüneyt Akman KKM'yi "berbat bir araç" olarak nitelendirirken, iktidarın seçim kazanmak için bu uygulamayı tercih ettiğini yazdı:
"Nebati'ye veya Şimşek'e atfedilen ve biri güya hepten irrasyonel, diğeri ise rasyonel olduğu öne sürülen politikalar bir madalyonun iki yüzünden başka bir şey değildir.
"Her ikisi de halk için akıl dışı derecede tahammül ötesi sonuçlar doğuran buna karşılık rantiyeleri farklı yöntemlerle (KKM yahut yüksek hazine bonosu faizi vb) besleyen politikalardır."
İktisatçı Mustafa Sönmez ise KKM için "Erdoğan'ın çıkardığı döviz yangınına çok pahalı bir köpük oldu, malı da zenginler götürdü" ifadelerini kullandı.
İktisatçı ve CHP Genel Başkan Yardımcısı Prof. Yalçın Karatepe, eskiden KKM ile kazananların artık mevduat faiziyle kazandığını ve iktidarın bu yüzden KKM'ye ihtiyacı kalmadığını yazdı ve "Yoksullaştırdığınız için borçlanmak zorunda kalan hane halkının sırtına yüklediğiniz yük ne olacak?" diye sordu.
CHP üyesi Doç. Dr. Oğuz Demir KKM'nin "bütün dengeyi alt üst eden nas politikasının sonucunda ortaya çıktığını" söyledi.
Demir, KKM'nin 60 milyar dolarlık maliyetinin ardından 2023 Haziran'dan itibaren uygulanan yüksek faizin de 80 milyar dolarlık bir maliyetinin olduğunu ekledi:
"Her ikisinin maliyetini de milyonlarca emekçiye, borçluya yıktılar. Yıkmaya da devam ediyorlar. Çünkü tek bildikleri bu! Bozdukları sistemi düzeltebilme ihtimalleri, yıktıkları güveni inşa etme ihtimalleri kalmadı."
Eski Gelecek Partisi Sözcüsü ve ekonomist Serkan Özcan ise KKM'nin asıl etkisini gelir adaletsizliği üzerinde gösterdiğini söyledi:
"Ben önümüzdeki yıllarda KKM'yi 'Türk ekonomi tarihinin gördüğü en haksız ve vahşi servet transferi' olarak hatırlayacağım."
KKM neden ve nasıl başlamıştı?
KKM Aralık 2021'de, Nureddin Nebati'nin Hazine ve Maliye Bakanlığı döneminde Türk lirasının hızla değer kaybettiği ve dolar kurunun üç haftadan kısa bir sürede 13'ten 18'e çıktığı bir dönemde başlamıştı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "faiz neden enflasyon sonuç" görüşünü uygulayan eski ekonomi yönetimi, faizleri yükseltmeden kur kriziyle başa çıkmak için KKM uygulamasını devreye sokmuştu.
Amaç dolarizasyonun önüne geçerek insanların döviz yerine KKM'ye gelmesini sağlamaktı.
KKM'ye getirilen paraya mevduat faizi ödenirken, bu süreçte dolar/TL kurundaki artışın faizden daha fazla olması durumunda bu artışı yansıtan bir oranda faiz ödemesi yapılıyordu.
Başlangıçta TL mevduatın kur farkları Hazine tarafından bütçeden, döviz tevdiatından gelen kur korumalı hesapların kur farkları da Merkez Bankası tarafından ödeniyordu.
2023 yazında çıkan yasa ile her iki yükümlülüğün de Merkez Bankası tarafından karşılanması hükme bağlandı.
Türk lirası 2021'de değerinin %44'ünü kaybetti. Bu oran sonraki yıllarda da sırasıyla 29, 37 ve 16 oldu.
Yorumlar
Kalan Karakter: