NYT'den Erdoğan'a: Dost Acı Söyler

ABD’nin en saygın gazetesi sayılan New York Times (NYT), Türkiye hakkında eleştirel bir başyazı yayımladı. ‘Türkiye’nin demokrasisi Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan sonra hayatta kalabilir mi?’ başlıklı yazının tercümesi özetle şöyle:

‘Erdoğan'ın Şablonu Tecrubeyle Sabit’

“Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın otoriterliğe doğru yürüyüşünde sinir bozucu olan şey, sıkıntı verecek derecede tanıdık olması: Gerçek ve hayali düşmanların toplu halde gözaltına alınmasına bahane olan bir darbe; yabancı düşmanların saldırısına karşı koyabilecek tek kişi olduğu iddiaları; anlamlıymış gibi görünen tarihsel ayrıntıların gündeme getirilmesi; medyanın susturulması. Dünya bunu geçmişte başka ülkelerde gördü. Bu şablon tecrübeyle sabit; zor soruysa, nasıl kırılacağı.

’15 Kürt Yanlısı Haber Kuruluşu Kapatıldı’

Türkiyeli yetkililer hafta sonunda, aralarında ulusal çapta yayın yapan tek Kürt gazetesinin de bulunduğu 15 Kürt yanlısı haber kuruluşunu kapattı. Temmuzdaki darbe girişiminden sonra kovulanların arasına 10 bin memur daha eklendi. Ve pazartesi günü, Türkiye’de hayatta kalan az sayıdaki muhalif gazetelerden biri olan Cumhuriyet’in yayın yönetmeni, en az bir düzine yönetici ve gazeteciyle birlikte gözaltına alındı. Şablon işte böyle devam ediyor…

’15 Temmuz Bahane Oldu’

Temmuzdaki darbe girişimi gerçekti ve Erdoğan’ın buna yanıt vermekte haklı gerekçeleri vardı. Fakat gözaltılar zinciri başından beri tehdidin büyüklüğünün çok ötesine geçti. Erdoğan’ın eski müttefiki-yeni düşmanı Fethullah Gülen’in liderlik ettiğini söylediği başarısız darbeden sonra ordu, polis, yargı, medya ve akademide 100 binden fazla insan suçlandı, kovuldu veya gözaltına alındı. Ocak sonuna kadar uzatılan geniş çaplı OHAL yetkileri altında, 45’i gazete olmak üzere 130’dan fazla medya kurumu kapatıldı.

‘Irak Israrı Karmaşa Yaratır’

Bu baskıya, Erdoğan’ın kaybedilen Osmanlı topraklarının yasını tuttuğu, idam cezasını geri getirmeyi önerdiği, Kürt milliyetçileri üzerindeki baskıyı yoğunlaştırdığı ve ABD’yle Avrupa’yı şiddetle azarladığı çok sayıda provokatif konuşması eşlik etti. Erdoğan ayrıca Irak’ta Musul’un kurtarılması için muharip bir rol talep ediyor fakat Türkiye’nin ağırlıklı olarak Sünni olan askerlerinin Irak’ta herhangi bir dahli yeni mezhepçi karmaşalar yaratabilir.

‘Milliyetçiliği Körüklüyor’

Erdoğan, Türkiye’nin parlamenter sisteminin yerine, kendisinin zaten sahibi olduğu kayda değer gücü resmen genişletecek bir başkanlık sistemi getirme hırsını saklamıyor. Fakat AK Parti anayasa değişikliği sürecini başlatmak için 550 üyeli parlamentoda ihtiyaç duyduğu 330 oya sahip değil. Erdoğan’ın bulduğu çözüm ise kin, milliyetçilik ve korku alevlerini körüklemek oldu.

‘ABD ve Avrupa Dehşet İçinde’

ABD ve Avrupa, Erdoğan’ın ilk başbakan seçildiği ve Müslüman bir demokrasi modeli olarak selamlandığı 2003’teki rotasından böylesine sapmış olması karşısında dehşet içinde. Türkiye çalkantılı bir bölgedeki kritik NATO müttefiki ve ittifakın nükleer silahları için bir depo olmayı sürdürüyor; ve AB’yle yaptığı göçmen anlaşması Ortadoğulu mültecilerin Avrupa’ya akışını azalttı.

‘Dost Acı Söyler’

Batı’nın Erdoğan’a davranışlarının kabul edilemez olduğunu açıklarken onu zaptetmesinin kolay bir yolu yok. Fakat eski bir Türk deyişinde de dendiği gibi, “Dost acı söyler.” ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Antony Blinken salı günü bir konuşmasında bunu yapmaya çalıştı; baskının iş ortamını sarsacağı konusunda açıkça uyarıda bulunup, Türkiye’yi başarılı darbe girişimine ‘halkın hukukun üstünlüğüne, Türkiye’nin ifade özgürlüğü ve çoğulculuk geleneğine duyduğu güveni pekiştirecek yöntemlerle yanıt vermeye’ çağırdı. Erdoğan dinliyor mu?”