Türkiye’de son yıllarda öğrenciler, ifade özgürlüğü başta olmak üzere çok sayıda hak ihlaline maruz bırakıldı. Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Akademisi, polis şiddetine de maruz kalan öğrencilerin yaşadığı hak ihlallerine ilişkin bilgi notu hazırladı.2015 ile 2019 yılları arasında 3 bin 102 öğrencinin ifade, toplantı, gösteri ve örgütlenme özgürlüklerini kullanırken hak ihlaline maruz kaldığı belirtilen bilgi notuna göre bu yıllar arasında 2 bin 77 öğrenci katıldığı etkinlikler gerekçesiyle gözaltına alınırken, öğrencilerden 203’ü tutuklandı. 152 öğrenciye verilen toplam hapis cezasının 506 yıl 1 ay olduğu belirtilen bilgi notuna göre, 720 öğrenci polis şiddeti ve sivil saldırılar sonucu yaralanırken 23 öğrenci ise katıldıkları toplantı ve gösteriler sırasında öldürüldü.
“Öğrencilerin, genç yurttaşlar olarak, gerek eğitime ve yüksek öğretime özgü sorunlarla, gerekse toplumun ve insanlığın bütününü ilgilendiren meselelerle ilgili görüş oluşturabilmeleri, görüşlerini özgürce ve kendi seçtikleri biçimlerde ifade edebilmeleri, barışçıl gösteri ve protesto eylemlerinde bulunabilmeleri, sivil ve siyasal örgütlerde yer alabilmeleri ve böylece toplumun müşterek geleceğini şekillendirme sürecine katılabilmeleri, demokratik toplum düzeninin temel unsurlarındandır."Hükümetlerin insan hakları ve demokrasi değerlerine bağlılıktan açıkça uzaklaştığı ve buna bağlı olarak hem demokratik yurttaşlık alanına hem de akademik özgürlük ve üniversite özerkliğine yönelik baskıcı/otoriter uygulamaların küresel ölçekte yaygınlık kazandığı günümüz koşullarında, öğrencilere yönelik hak ihlallerinde de kaygı verici bir artış söz konusu. Nitekim Türkiye de bu küresel otoriterleşme eğiliminin ‘lider ülkeleri’ arasında bulunuyor."
EN ÇOK İHLAL BİLDİRİLEN İL ANKARA
TİHV Akademi tarafından, TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin hazırladığı günlük insan hakları raporları incelenerek oluşturulan bilgi notuna göre, 2015- 2019 yılları arasında öğrencilerin ifade, toplantı, gösteri ve örgütlenme özgürlüklerini kullanırken hak ihlallerine maruz kaldığı 342 olay bildirildi. İhlallere doğrudan maruz kalan toplam öğrenci sayısı ise 3 binin üzerinde oldu.En çok ihlal bildirilen ilk 10 il sırasıyla, Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Eskişehir, Adana, Diyarbakır, Mersin, Van ve Kocaeli oldu. TİHV’in bilgi notunda toplantı, gösteri ve örgütlenme özgürlüklerine yönelik ihlallerin yanı sıra, kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı, işkence ve kötü muamele görmeme hakkı ve yaşam hakkı gibi öğrencilerin başka temel haklarının da ihlal edildiği tespitine yer verildi.ÜNİVERSİTE KAMPÜSLERİNDE 252 ÖĞRENCİ YARALANDI
TİHV’in kayıt altına aldığı 2015 ile 2019 yılları arasında yaşanan 342 olayın 81’i üniversite kampüslerinde gerçekleşirken, kampüs içerisinde yaşanan şiddet sonucu 252 öğrenci yaralandı. Bu dönemde en fazla hak ihlali bildirimi yapılan 5 kampüs, sırasıyla, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Ege Üniversitesi, ODTÜ ve Akdeniz Üniversitesi kampüsleri oldu. Üniversitede yaşanan hak ihlallerinin yüzde 49’unu toplantı ve gösteri hakkına yönelik ihlaller oluştururken; ihlallerin yüzde 37’sinin örgütlenme özgürlüğüne, yüzde 14’ünün ise ifade özgürlüğüne yönelik olduğu belirtildi.152 ÖĞRENCİYE TOPLAM 506 YIL HAPİS CEZASI
Geride kalan dönemde 658 öğrenci hakkında ceza davası açılırken, 152 öğrenciye toplam 506 yıl 1 ay hapis cezası verildi. Açılan davalarda en sık tekrarlanan suçlamalar ise, “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Yasası’na muhalefet” ,“Görevi yaptırmamak için direnme (mukavemet), “Yasadışı örgüt propagandası”, “Yasadışı örgüt üyeliği” ve “Cumhurbaşkanına hakaret” oldu.Aynı dönemde 720 öğrencinin yaralandığı 84 olayda, saldırıların yüzde 62’sinin faili polis, yüzde 30’unun faili sivil gruplar olurken, olayların yüzde 5’inde öğrenciler özel güvenlik birimlerinin, yüzde 3’ünde ise hem polis hem de özel güvenlik birimlerinin saldırısına maruz kaldı.‘ÖĞRENCİLERE YÖNELİK HAK İHLALLERİ KAYGI VERİCİ’
Öğrencilerin ifade özgürlüğünü kullanmalarının demokratik toplumun temel unsuru olduğu ifade edilen bilgi notunda, öğrencilere yönelik yaşanan hak ihlallerine dair şu değerlendirmelerde bulunuldu:“Öğrencilerin, genç yurttaşlar olarak, gerek eğitime ve yüksek öğretime özgü sorunlarla, gerekse toplumun ve insanlığın bütününü ilgilendiren meselelerle ilgili görüş oluşturabilmeleri, görüşlerini özgürce ve kendi seçtikleri biçimlerde ifade edebilmeleri, barışçıl gösteri ve protesto eylemlerinde bulunabilmeleri, sivil ve siyasal örgütlerde yer alabilmeleri ve böylece toplumun müşterek geleceğini şekillendirme sürecine katılabilmeleri, demokratik toplum düzeninin temel unsurlarındandır."Hükümetlerin insan hakları ve demokrasi değerlerine bağlılıktan açıkça uzaklaştığı ve buna bağlı olarak hem demokratik yurttaşlık alanına hem de akademik özgürlük ve üniversite özerkliğine yönelik baskıcı/otoriter uygulamaların küresel ölçekte yaygınlık kazandığı günümüz koşullarında, öğrencilere yönelik hak ihlallerinde de kaygı verici bir artış söz konusu. Nitekim Türkiye de bu küresel otoriterleşme eğiliminin ‘lider ülkeleri’ arasında bulunuyor."
