İstanbul merkezli elektronik para ve ödeme hizmetleri şirketi Papara'nın faaliyet izni iptal edildi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.
Şirket hakkında Mayıs ayında yasadışı bahis soruşturması başlatılmıştı.
Merkez Bankası kararında "[Papara Elektronik Para A.Ş.'ye] elektronik para ihraç etmek üzere verilen elektronik para kuruluşu olarak faaliyette bulunma izninin (....) iptal edilmesine karar verilmiştir" dendi.
Kararda 6493 sayılı "Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun"un 16 ve 19. maddelerine atıf yapıldı.
Soruşturma kapsamında kullanıcı hesaplarında denetim süreci başlatılmış ve şirkete kayyum atanmıştı.
Soruşturma hakkında neler biliniyor?
Papara'nın "yasadışı bahis" suçunun işlenmesini kolaylaştırdığı iddiasıyla başlatılan soruşturmada, şirketin sahibi Ahmed Faruk Karslı'nın da aralarında bulunduğu 11 kişi 31 Mayıs'ta tutuklandı.
Gözaltına alınan 15 kişiden dördü serbest bırakıldı.
Şirket tarafından 4 Haziran'da kullanıcılarına yapılan bilgilendirmede, hesaplara inceleme başlatılması nedeniyle, geçici olarak bakiyelerin kullanılamayacağı söylendi.
Papara kullanıcılarının hesaplarında farklı işlemler yapamayacağının da belirtildiği açıklamada, süreç sona erdiğinde kullanıcıların bilgilendirileceği ifade edildi.
Aynı gün Fenerbahçe Spor Kulübü, Papara ile devam eden sponsorluk iş birliğinin iki taraf arasında anlaşmaya varılıp sonlandırıldığını duyurdu.
Operasyonu 27 Mayıs'ta duyuran İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Papara A.Ş.'nin de aralarında olduğu 10 şirkete, şüphelilere ait banka ve kripto varlık hesaplarına, altı deniz aracına, 74 araca ve sekiz adet konuta el konduğunu açıklamıştı.
Mal varlıkların değerinin yaklaşık 5 milyar TL olduğu bildirildi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'ndan yapılan duyuruda da, "kullanıcıların ödeme ve elektronik para kuruluşlarındaki fonları, bankalar nezdindeki koruma hesaplarında güvence altındadır" denildi.
Merkez Bankası, Papara'ya TMSF kayyum atandığını ve ödeme işlemlerine geçici günlük limitler getirildiğini açıkladı.
Papara'nın yeni yönetiminin 5 Haziran'da bazı hesapların bloke edilmesiyle ilgili yaptığı açıklamada "Geçici olarak bloke konulan hesaplar detaylı olarak incelenmekte olup soruşturma konusu ile ilişkili olmadığı belirlenen hesaplardaki blokeler kademeli olarak kaldırılacak, şüpheli hesaplar mevzuat kapsamında ilgili kurumlara raporlanacaktır" ifadeleri yer aldı.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nca başlatılan soruşturmada şüphelilere "Yasa dışı bahis", "Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma ve Kurulan Örgüte Üye Olma", "Suçtan Kaynaklanan Mal Varlığı Değerlerini Aklama" suçlamaları yöneltiliyor.
Yerlikaya yaptığı açıklamada, "Papara sistemlerinde 'Yasa Dışı Bahis' amacıyla suç geliri finansının sağlanması için vatandaşlarımız adına hesapların açılarak suçtan elde edilen para transferlerini kolaylaştırdıkları tespit edildi" dedi.
Açıklamada MASAK raporlarında yapılan analizler sonucu, "26 bin 12 kişi adına açılan Papara hesapları üzerinden yasadışı bahis oynatıldığı ve 12 Milyar 879 Milyon 558 bin TL işlem tutarının bulunduğu" kaydedildi.
Bu hesaplarda toplanan paraların 274 farklı hesaba aktarıldığı açıklandı.
Peki elektronik para kuruluşları nasıl çalışıyor ve denetleme nasıl sağlanıyor?
Papara hakkındaki soruşturmayı finansal teknolojiler konusunda çalışan hukukçu İhsan Can Aşık ve Finans hukuku uzmanı Kadir Has Üniversitesi Öğretim Görevlisi Av. Dr. Davut Gürses'le konuştuk.
Papara nasıl bir şirket?
Papara, Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında faaliyet gösteren ve 2015 yılında kurulmuş bir elektronik para şirketi.
2016 yılında da BDDK'dan lisans alarak faaliyete geçen şirket, 2017 yılında ön ödemeli Papara Card'ı müşterilerinin hizmetine sundu.
Elektronik para şirketleri nedir, bankalardan farkı ne?
Elektronik para şirketleri, kullanıcılarına ön ödemeli kart ve dijital cüzdan gibi hizmetler sunuyor.
Ancak bankalardan farklı olarak bu şirketlerin kredi verme ya da mevduat faizleri uygulama yetkileri bulunmuyor.
İhsan Can Aşık, bu şirketler için, "Kredi veremez, ödeme veya tahsilat garantisi sunamazlar. Ama kullanıcılardan aldıkları fon karşılığı elektronik para ihraç edebilir, bu paraların transferini sağlayabilirler" diyor.
Elektronik para şirketleri nasıl para kazanıyor?
Av. Dr. Davut Gürses, bu şirketlerin ödeme işlemlerine aracılık ederek komisyonla gelir elde ettiğini, ayrıca mevzuatın izin verdiği bazı ek gelir kaynakları bulunduğunu belirtti.
Elektronik para şirketlerinin kendi kullanıcı sayıları üzerinden yaptıkları belli anlaşmalarla pazarlama üzerinden para kazanabildiklerini belirten İhsan Can Aşık, "Paradan para kazanmıyorlar. Elektronik parayı kabul eden satıcılarına belirli komisyonlar uygulayabiliyorlar" diyor.
"Örneğin 100 TL'lik alışverişte 2 TL komisyon alınabilir. Ayrıca dijital yayın platformlarına yönelik aboneliklerde yapılan cashback anlaşmalarıyla da gelir elde edebilirler.
"'X kartla Spotify üyeliği al, 20 TL'si sana geri dönsün' gibi büyük firmalarla ticari anlaşmalar yapabiliyorlar."
Papara neyle suçlanıyor?
Papara'ya yöneltilen suçlamalar arasında yasadışı bahse aracılık etmek, suçtan elde edilen gelirleri aklamak ve suç örgütü kurmak yer alıyor.
İhsan Can Aşık, bu tür suçlamaların daha önce de gündeme geldiğini, gazeteci Murat Ağırel'in Kirli Çark kitabında da benzer iddialara yer verildiğini hatırlatıyor.
İddianame henüz açıklanmadığı için suçlamaların detaylarını bilmenin mümkün olmadığını vurgulayan Aşık, kamuoyuna yansıyan bilgiler çerçevesinde şunları söylüyor:
"Suçlama, yasadışı bahis çetelerinin gençler, işsizler, öğrenciler gibi kesimlere hesap açtırarak bu hesapları kiralaması, bu hesaplar üzerinden para transferleri yapılması ve bu süreçte Papara'nın ya göz yumması ya da kontrol mekanizmalarını yeterince kurmaması ihtimali üzerinde yoğunlaşıyor."
Kara para aklama süreci nasıl işliyor olabilir?
Elektronik para şirketlerinin bizzat kara para aklamasa da bu sürece aracılık edebileceğini belirten İhsan Can Aşık, MASAK mevzuatına atıf yaparak şöyle konuşuyor:
"Özellikle kimlik tespiti yapılmamış veya basitleştirilmiş kimlik tespiti yapılmış hesaplar üzerinden kripto cüzdanlara hızlıca para aktarılması ve bu paranın daha sonra yurt dışından yatırım gibi gösterilerek Türkiye'ye sokulması gibi yöntemler olabilir."
Paranın gayrimenkul veya araç alımı gibi yollarla Türkiye'ye sokulabileceğini, bu süreçlerde elektronik para şirketlerinin doğrudan olmasa da sistemin bir aracı olarak yer alabileceğini belirtiyor.
Kara para aklamada finans sisteminin sıkça kullanıldığını vurgulayan Gürses de gerçek olmayan borç ilişkileri ya da yüksek bedelli işlemlerle suç gelirlerinin, paranın kaynağı gizlenerek ve hukuki bir ilişki görüntüsü altında sisteme dahil edilmeye çalışıldığını söylüyor:
"Örneğin, aralarında hiçbir sözleşme ilişkisi bulunmayan kişiler arasında sözleşmeden doğan para borcunun ödenmesi olarak ya da sunulmayan bir hizmetin karşılığı olarak gönderilmektedir. Ya da gerçek değerinin çok üzerinde bir mal veya hizmet bedeli olarak gönderilebilmektedir."
Elektronik para servislerine para nasıl aktarılır?
Elektronik para şirketlerine para aktarımı da bankalar arası transfer gibi işliyor.
İhsan Can Aşık, bazı elektronik para şirketlerinin IBAN üretme yetkisine bile sahip olduğunu söylüyor.
"A bankasındaki hesabınızdan B bankasına para transferi yaptığınız gibi, aynı bankadan X elektronik para hesabınıza transfer yapabilirsiniz. Ancak yüksek meblağlar bankaların güvenlik önlemlerine takılabilir."
Elektronik para şirketlerinin yükümlülükleri neler?
İhsan Can Aşık, elektronik para şirketlerinin 5549 sayılı "Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun"a ve MASAK düzenlemelerine tabi olduklarını, müşteriyi tanı (KYC – Know Your Customer) ilkesi kapsamında kimlik tespiti yapmak zorunda olduklarını belirtiyor.
Eskiden belirli bir limitin altındaki işlemler için kimlik tespiti zorunlu değilken, son dönemde MASAK'ın mevzuatta yaptığı değişikliklerle bu alan daha sıkı denetleniyor.
Aşık, artık daha çok yüz yüze veya uzaktan doğrulama yöntemleriyle kimlik tespitinin zorunlu hale geldiğini, bunun yasadışı bahis ve kara para aklama gibi faaliyetleri zorlaştıracağını söylüyor.
Hesaplarını kiralayan kişiler suçlanabilir mi?
Dr. Davut Gürses, hesaplarını kiraya veren kişilerin ciddi cezai ve hukuki yaptırımlarla karşılaşabileceğine dikkat çekiyor.
"Bu kişiler suça iştirak nedeniyle hapis cezası alabilir, ayrıca tazminatla da sorumlu tutulabilir."
İhsan Can Aşık ise bazı kişilerin hesaplarını ne amaçla kullanıldığını bilmeden kullandırdığına, bazılarının ise sürece bilerek dahil olduğuna dikkat çekiyor ve bunu ayırt etmenin çok kolay olmayacağını söylüyor.
Spor kulüplerinin sponsorlukları ne olacak?
Papara, Fenerbahçe Kadın Futbol, Fenerbahçe Kadın Basketbol ve Fenerbahçe Beko Erkek Basketbol Takımlarının sponsoru.
Beşiktaş Futbol A Takımı'nın konç ve kol sponsoru olan takım ayrıca Beşiktaş taraftarlarına özel BJK Card çıkarıyor.
Şirket aynı zamanda, Trabzonspor'un stadyum sponsoru.
Peki bu anlaşmalar ne olacak?
Spor kulüplerinin söz konusu suçlamalar nedeniyle bu sözleşmeleri iptal etme hakkına sahip olabileceğini belirten İhsan Can Aşık, "Bu yönde hukuki dayanaklar mevcut" diyor.
Fenerbahçe, 4 Haziran'da Papara ile olan sponsorlukları karşılıklı anlaşarak feshettiklerini duyurdu.
Sistemde para kalır mı, kullanıcı mağdur olur mu?
Kullanıcıların içeride kalan paralarıyla ilgili endişeler konusunda Aşık, Merkez Bankası ve ilgili kanunların elektronik para şirketlerinden ciddi teminatlar aldığını, bu nedenle bireysel mağduriyetlerin sınırlı kalacağını belirtiyor:
"Bu şirketler ellerindeki parayı bankacılık kanunu kapsamında faaliyet gösteren bankalarda tutmak zorundalar. Merkez Bankası da bu paraları bloke ediyor. Bu nedenle bireysel kullanıcıların mağduriyeti sınırlı kalabilir."
Davut Gürses de soruşturmanın yalnızca belirli işlemleri kapsadığını ve müşteri varlıklarının genel anlamda risk altında olmadığını vurguluyor.
Ancak, kullanıcıların kısa vadede dijital platform aboneliklerinde sorunlar yaşayabileceği belirtiliyor.
Bu gelişme sektörü nasıl etkiler?
İhsan Can Aşık'a göre, Papara'ya yönelik soruşturmanın elektronik para sektörünü tümden etkilememesi gerekir.
"Bu tür şirketler Merkez Bankası ve MASAK tarafından denetleniyor. Bireysel bazı kötü uygulamalar bütün bir sektörün suçlanmasına neden olmamalı" diyor.
Aşık'a göre, bankacılık sistemiyle entegre çalışan alternatif finansal yapılar, Türkiye'nin finansal sisteminin güçlenmesinde rol oynayabilir.
Yorumlar
Kalan Karakter: