Türkiye 'Haberden Kaçınma'da Dünya Lideri!

Oxford Üniversitesi’nin bu hafta yayınladığı ‘2017 Türkiye Dijital Haber Raporu’nda Türkiye’de ve dünyada haberden kaçınmanın nedenleri de ayrıntılı olarak yer alıyor.

Türkiye’de habere ilgi çok güçlü. Habere ilginin ‘aşırı veya çok’ olduğu ülkelerin başında yüzde 82 ile İspanya ve Brezilya geliyor. Bunları ise yüzde 81 ile Türkiye ve Meksika takip ediyor. Bu oran Britanya’ra yüzde 65 ve Fransa’da yüzde 54.

36 ülkenin ortalaması yüzde 63 olduğu düşünüldüğünde Türkiye’deki katılımcıların habere ne kadar düşkün olduğu ortaya çıkıyor.

Gençlerin ilgisi az

Türkiye’de katılımcıların yüzde 21’i ‘günde 10’dan fazla’, yüzde 16’sı ‘günde altı ile 10 arasında’, yüzde 38’i ‘gündei ki ile bey arasında’ ve yüzde 16’sı ise günde bir kere haberlere erişiyor.

Habere ilgi ile siyasi tercihler arasında belirgin bir fark bulunmuyor. Katılımcılardan kendisini ‘solcu’ olarak tanımlayanlarda habere ilgi yüzde 89, ‘merkez’ diyenlerde %81 ve ‘sağcı’larda %82.

Habere ilgi konusunda en belirgin fark yaş gruplarında görülüyor.

Gençlerin habere ilgisi diğer yaş gruplarına göre dikkat çeken şekilde düşük. 18-24 yaş grubunda habere ilgi yüzde 60 iken 25 yaş üstü tüm gruplarda yüzde 83’ün üzerinde seyrediyor.

Haberden kaçınmada lider

Haberden kaçınmada ise Türkiye araştırmadaki 36 ülke arasında Yunanistan’la lider durumda. Bu iki ülkede katılımcıların yüzde 57’si ‘bazen veya sık sık’ haberden kaçındığını belirtiyor. 36 ülkenin ortalaması ise yüzde 29.

Reuters Enstitüsü’nden Dr Antonis Kalogeropoulos Yunanistan ve Türkiye’nin haberde kaçınmada zirvede yer almalarını bu iki ülkedeki ‘ekonomi ve siyasi çalkantı’ya bağlıyor.

En önemli neden ‘ruh halinin olumsuz etkilenmesi’

Araştırmada katılımcılara neden haberden kaçındıkları da soruldu. İnsanlar en fazla, haberlerin ruh hallerini olumsuz etkilemesinden şikâyet ediyor. Buna göre Türkiye’de haberden kaçındığı söyleyen katılımcıların yüzde 54’ü “Ruh halim üzerinde olumsuz etki yaratabiliyor” dedi.

Bu durum ülkenin son yıllarda iyice politize olması ve kutuplaşmasına bağlanıyor. İnsanların; darbe girişimi, terör saldırıları, OHAL altında insan hakları ihlalleri, Suriyeli mültecilerin sorunları, azınlık hakları ve taciz gibi birçok olumsuz gündemden bunalmış olabileceği belirtiliyor.

İkinci sırada ise yüzde 44 ile “Görseller beni üzüyor” bulunuyor. 36 ülke içeresinde bu sebep en yüksek Türkiye’de görülüyor. Gazete ve televizyonların tiraj ve reyting çekmek için sansasyonel fotoğraf ve video kullanmaktan kaçınmadıklarını kaydeden rapor Türkiye’de gazetecilik etik ilkelerinin gelişmediğini vurguluyor.

“Haberlerin doğru olduğuna güvenemiyorum” diyenlerin oranı ise yüzde 33. Bunu yüzde 25 ile “Kaçınmayı tercih ettiğim münakaşalara yol açıyor” takip ediyor. “Yapabileceğim bir şey olduğunu düşünmüyorum” diyenlerin oranı yüzde 14, “Daha önemli şeylere konsantre olma yeteneğimi engelliyor” diyenlerin oranı yüzde 10, “Çok fazla zaman kaybı”  diyenlerin oranı yüzde 9, “Diğerleri” diyenlerin oranı yüzde 4.

Türkiye haberden kaçınmada zirvede yer aldığından tüm sebeplerin oranları (birisi hariç) 36 ülkenin ortalamasından yüksek

Solcular daha çok kaçınıyor

Araştırmanın bulgularına göre haberden kaçınma ile siyasi görüş arasında ciddi bir ilişki söz konusu. Ankette katılımcılardan siyasi görüş olarak ‘sol’, ‘merkez’ ve ‘sağ’ olarak nerede konumlandırdıkları soruluyor. “Sıklıkla veya bazen” haberden kaçınma ‘sol’da yüzde 66, ‘merkez’de yüzde 55 ve ‘sağ’da yüzde 48.

Türkiye raporunu hazırlayan Oxford Üniversitesi Reuters Enstitüsü’nden misafir araştırmacı Dr. Servet Yanatma kendisini solcu olarak tanımlayan katılımcılarda haberden kaçınma oranının daha yüksek çıkmasının sürpriz olmadığını belirtiyor. Raporda, Türkiye’de toplumun iktidar partisinin destekçileri ve muhalifleri olarak ikiye ayrıldığı vurgulanırken AKP liderlerinin de ‘biz ve diğerleri’ söylemini sık sık kullandığı hatırlatılıyor.

Raporda hükümetin televizyon ve gazetelerin yayın içeriğini büyük ölçüde kontrol ettiğini kaydederken bazı medya organlarının da hükümetin sözcüsü gibi çalıştığı belirtiliyor. Bu bağlamda, 17 Nisan ‘başkanlık’ referandumunda televizyonlarda canlı yayınlarda ‘Evet’ cephesinin 458 saat yer bulmasına karşılık ‘Hayır’cıların ancak 45 saat yer bulabildiği hatırlatılıyor. Tüm bu şartlar altında muhalefette yer alan sol kesimdeki insanların haberden daha çok kaçınmış olabileceğine işaret ediliyor.

Dijital Haber Raporu haber tüketimine dair dünyanın en geniş araştırması. Türkiye’deki araştırma Google ve Dijital Haber İnisiyatifi’nin desteğiyle gerçekleşti. Ocak-Şubat 2017’de 2005 kişinin katılımıyla gerçekleşen araştırma Türkiye’de dijital haberciliğin haritasını çıkardı.