Türkiye'nin AİHM dosyası kabarık... İlk sıraya yerleşti Yaşamdan özgürlüğe, ifade özgürlüğünden yargılanmaya

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 2024 yılı istatistiklerini içeren yıllık rapor yayımlandı. Rapora göre, yıl içinde mahkemeye yapılan toplam 21 bin 600 başvuruyla Türkiye, en fazla başvuru yapan ülke konumuna geldi. Türkiye’yi 8 bin 150 başvuruyla Rusya ve 7 bin 700 başvuruyla Ukrayna takip etti.

Romanya ve Yunanistan ise sırasıyla 3 bin 850 ve 2 bin 600 başvuruyla listede yer aldı. AİHM’de halen bekleyen toplam 60 bin 350 davanın 21 bin 613’ü Türkiye’den gelen başvurulardan oluştu. Bu, mahkemede incelenmeyi bekleyen dosyaların yaklaşık dörtte birinin Türkiye kaynaklı olduğu anlamına geliyor. Mahkemeye öncelikli olarak alınan yaklaşık 13 bin 400 başvurunun ise yüzde 80’inin Türkiye, Ukrayna, Rusya, Romanya ve Yunanistan’dan geldiği belirtildi.

DAVA SAYISINDA DÜŞÜŞ

Raporda, mahkemeye yapılan başvuruların yıllık değişimine de yer verildi. 2023 yılında AİHM’de bekleyen dava sayısı 68 bin 450 iken, 2024 yılında bu sayı 60 bin 350’ye geriledi. Aynı şekilde, 2023’te kayda alınan 34 bin 650 başvuruya kıyasla, 2024 yılında bu sayı 28 bin 800’e düştü.
AİHM, yıl boyunca toplamda 36 bin 800’den fazla başvuru hakkında karar verdi. Mahkemenin 10 bin 829 başvuruyu üç yargıçtan oluşan komiteler tarafından, 22 bin 200’den fazla başvuruyu ise tek yargıçlı oluşumlar tarafından değerlendirdiği ifade edildi.

TÜRKİYE'DEKİ DAVALARIN 77'SİNE İHLAL KARARI

2024’te Türkiye ile ilgili toplam 73 yargılama yapıldı ve bunlardan 67’sinde en az bir insan hakkı ihlali tespit edildi. Mahkeme, toplamda 77 ihlal kararı verdi. Bir başvuru ise dostane çözümle sonuçlandı.

Mahkemenin Türkiye’ye ilişkin verdiği ihlal kararları şu şekilde sıralandı:

Yaşam hakkı ihlali: 2 başvuru Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 2. madde kapsamında etkili soruşturma eksikliği: 2 başvuru
İnsanlık dışı ve aşağılayıcı muamele: 1 başvuru
AİHS 3. madde kapsamında etkili soruşturma eksikliği: 2 başvuru
Şartlı ihlaller: 4 başvuru
Özgürlük ve güvenlik hakkı ihlali: 19 başvuru
Adil yargılanma hakkı ihlali: 13 başvuru
Yargılama sürecinin ihlali: 1 başvuru
Özel hayata ve aile hayatına saygı ihlali: 9 başvuru
Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü ihlali: 1 başvuru
İfade özgürlüğü ihlali: 15 başvuru
Toplanma ve örgütlenme özgürlüğü ihlali: 6 başvuru
Mülkiyetin korunması hakkı ihlali: 1 başvuru