İfade Özgürlüğü Derneği adına Prof. Yaman Akdeniz ve Ozan Güven tarafından hazırlanan "EngelliWeb 2019" adlı raporu, Türkiye’nin ifade özgürlüğünde geldiği durumu gözler önüne serdi. Raporda Türkiye’de erişime engellenen web siteleri, haberler ve sosyal medya içerikleri mercek altına alındı.
Rapora göre 2019 yılında Türkiye’den 61 bin 49 web sitesi daha erişime engellendi ve 2019 yılı sonu itibarıyla engellenen web sitesi sayısı 408 bin 494’e çıktı. Raporda 2019 sonu itibarı ile Türkiye’de 130 bin URL adresine, 7 bin Twitter hesabına, 40 bin tweete, 10 bin YouTube videosuna ve 6 bin 200 Facebook içeriğine de 5651 sayılı kanun ile erişimin engellendiği kaydedildi.
Bin 484 Twitter hesabı engellendi
Raporda, Türkiye’de erişime engellenen sosyal medya hesapları ve içeriklerine dair ayrıntılı bilgiler de verildi. 2019 yılı içinde Türkiye’de sulh ceza hakimlikleri kararıyla erişimi engellenen Twitter hesabı sayısı bin 484 olarak tespit edildi.
Raporda, Twitter Şeffaflık Raporu’na göre 2019’un birinci yarısında tespit edilen sonuçlar da aktarıldı. Buna göre Türkiye’den Twitter’a 388 mahkeme kararı ve 5 bin 685 diğer çıkartma talebi gönderildi. Bu taleplerle 8 bin 993 Twitter hesabının kapatılması talep edildi. Twitter da bu süre içinde 264 hesabı ve 230 tweeti Türkiye’den görünmez kıldı.
Twitter’a bu süre içinde gönderilen toplam 1243 mahkeme kararından 711’i Rusya’dan gönderilirken Türkiye 388 ile ikinci, Brezilya ise üçüncü sırada yer aldı. Diğer kaldırma/çıkartma taleplerinden ise Twitter’a gönderilen toplam 17 bin 510 talepten 5 bin 685'i Türkiye'den gitti. Türkiye, talep gönderen ülkeler arasında sıralamada birinci sırada yer aldı.
Rapora göre 2019’un ilk yarısında Twitter’dan toplam 50 bin 757 hesabın kapatılması talep edildi. Bu taleplerden en fazlası 8 bin 993 ile Türkiye’den geldi. 6 bin 273 hesapla Japonya ikinci sırada yer alırken 3 bin 809 hesapla Rusya üçüncü sırada yer aldı.
Bu dönemde en çok çıkartılan tweet sıralamasında ise 1253 tweetle Rusya ilk sırada, 241 tweetle Hindistan ikinci sırada ve 230 tweetle Türkiye üçüncü sırada yer aldı.
2012-2019 yıllarındaki toplam rakamlar
Raporda, 2012-2019 yılları arasında Türkiye'nin Twitter açısından dünya genelindeki durumu da "vahim" olarak tanımlanıyor. Buna göre 2012 başı ve 2019 birinci yarı yıl sonu itibarı ile Twitter’a dünya genelinde gönderilen 7396 mahkeme kararından toplam 5487'si, yani yüzde 74'ü Türkiye'den gönderildi.
Türkiye'nin bu kategoride açık ara birinci sırada yer aldığı vurgulanan raporda, 1096 karar ile Rusya'nın ikinci sırada, 336 kararla da Brezilya'nin üçüncü sırada yer aldığı belirtildi. Dünya genelinde diğer çıkartma taleplerine bakıldığında Twitter’a toplam 66 bin 7 talep gönderildiği ve bu taleplerden en fazlasının, 30 bin 769 (yüzde 46) taleple Türkiye'den gönderildiği kaydedildi.
Raporda, yine aynı dönemde dünya genelinde genel toplamda Twitter'dan toplam 181 bin 271 hesabın kapatılması veya ülke bazında görünmez kılınması talep edilirken, Twitter'ın toplamda sadece 2 bin 877 hesabı kapatmış veya görünmez kıldığına işaret edildi. Şikâyet konusu hesap sıralamasında
Türkiye 84 bin 258 (yüzde 46) hesapla ilk sırada, 16 bin 209 hesapla Rusya ikinci sırada ve 10 bin 960 hesapla da Japonya üçüncü sırada yer aldı.
Raporda toplanan veriler ışığında "Türkiye'nin gerek gönderilen mahkeme kararları, diğer çıkartma talepleri, kapatılması talep edilen Twitter hesapları, kapatılan veya görünmez kılınan hesap ve tweet kategorilerinde hep açık ara önde olduğu görülmektedir" değerlendirmesine de yer verildi.
Facebook ve Google'daki durum
Facebook Şeffaflık Raporu’na göre de Facebook 2019 yılında Türkiye'den toplam 1135 içeriği çıkarttı. Rapora göre 2018 yılında çıkartılan içerik sayısı 2 bin 381 olarak kaydedilirken çıkartılan içeriklerde yüzde 47’lik düşüş tespit edildi.
2019 istatistiklerine göre Türkiye Facebook’ta içerik çıkartma sıralamasında Pakistan, Meksika, Rusya, Brezilya, Almanya, Hindistan, Tayland’ın ardından sekizinci sırada yer aldı.
Google şeffaflık raporlarına göre de 2019 birinci yarı yılı sonu itibarı ile 2009’dan itibaren Google’dan çıkartılması talep edilen içeriklerin sayısı 65 bin 973 oldu. Bu içeriklerin yüzde 37’lük bir kısmını ifade eden 25 bin 51 tanesi çıkartıldı ya da Türkiye’den görünmez hale getirildi.
YORUMLAR