Yok olmaya yüz tutmuş kerpiç, küllerinden doğuyor

Eski çağlardan beri yapı malzemesi olarak kullanılan kerpiç, talebin ve mesleğe olan ilginin azalması nedeniyle unutulmaya yüz tutan malzemeler arasında yer alıyor. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Erkan Konyar başkanlığında Van Kalesi civarında yaklaşık 9 yıldır sürdürülen kazı çalışmalarında Urartulara ait yapı kalıntıları tek tek gün yüzüne çıkarılıyor. Kazı çalışmaları sırasında bulunan taş temellerin yeniden şekillendirilmesi amacıyla İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Van Bölgesi Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi yerleşkesinde dönemi andıran kerpiç üretimine başlandı. Hayata geçirilecek projeyle taş temel üzerine kerpiçle örülü duvarlardan oluşan Urartu evlerinin yeniden gün yüzüne çıkarılması hedefleniliyor. 

İHA muhabirine konuşan İstanbul Üniversitesi Kazı Evinde Görevli Mevlit Çakar, kazı çalışmaları sırasında bulunan eski yapıların şekillendirilmesi için kerpiç üretimine başladıklarını belirtti. Günümüzde ustasının çok az bulunduğunu ve kerpiç üretiminin çok zor olduğunu ifade eden Çakar, “Üretilen kerpiçler İstanbul Üniversitesinin devam eden kazı çalışmalarında eski yapılar için kullanılıyor. Günümüzde kerpiç ustaları pek bulunmuyor. Şu ana kadar 6 bin kerpiç yaptık ve 10 bin kerpiç daha yapacağız. Kerpiçli yapılar; yaz aylarında serin, kışın sıcak olur. Kerpicin yapılışı ise çok zordur. Çamuru iki gün bekletiyoruz. Bekletilen çamura saman karıştırıyoruz. Hazır olan çamurun ekip olarak kesilmesi gerekiyor” dedi.

“Arkeolojik kazılar için üretiliyor” 

Kerpiçin günümüzde kullanılmadığını, sadece arkeolojik kazılarında bulunan yapılar için kullanıldığına dikkat çeken kerpiç ustası Şehmus Çomak ise “Kerpiç üretimini köydeyken evleri inşa eden babalarımızdan, dedelerimizden öğrendik. Şu an bu işi yapan ve kerpiçli ev yapan yok. Sadece özel istekler doğrultusunda ve arkeolojik kazılar için üretiliyor. Topraklı yapılar yazın serin, kışın ise sıcak olur. Kerpiç sağlık için iyidir ve malzemesi çok kolay bulunur. Van Kalesi'ndeki arkeolojik kazılar devam ediyor. Kazı sırasında bulunan yapıların inşası için bizden kerpiç üretimi talep edildi” diye konuştu.

Kerpiç nasıl yapılır? 

Yeryüzünde insanların kullandığı ilk yapı malzemesinden olan kerpiç, elenmiş toprak ve suyla karıştırılarak içine saman serpilir. Karışım ayakla çiğnenip ezilmek suretiyle çamur haline getirilir. Yaklaşık iki gün dinlendirilen çamur, kerpiç biçimine sokulmuş tahta bölmelerden yapılı kalıplara dökülür. Yapıldıktan sonra birkaç gün yerde bekletilen kerpiç daha sonra dikey bir şekilde dizilir. Kerpiçin bu şekilde çabuk ve iyi kuruması sağlanıyor.