Atıklar çöpe değil toprağa gitti... Mutfaktaki sebze atıkları ‘komposta’ dönüştü

İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü öğrencileri, sürdürülebilirlik konusunda örnek bir farkındalığa imza atarak mutfaktaki atıkları kompost gübreye dönüştürdü. Sebze kabuklarını ve tüm organik atıkları toprakla buluşturan genç şefler, 2-3 ay sürecek olgunlaşma sürecinin ardından elde edilecek doğal kompost gübreyi, mikro filiz yetiştirmek için kullanacak. Üniversitede, ofiste ya da evde yetiştirilen bitkiler için de bu gübreden yararlanılabilecek.   
Birinci sınıfta eğitim gören 35 öğrenci, ‘sıfır atık’ için el ele vererek ‘Mutfakla İlgili Kavram ve Beceriler’ dersi kapsamında oluşan sebze atıklarını bir hafta boyunca biriktirdi. Öğrenciler, bu atıkları da ağartılmamış kâğıt, yumurta kabukları ve kuru yaprak gibi organik malzemelerle zenginleştirerek kampüste kompost alanı olarak belirlenen toprağa gömdü.
“SADECE YEMEK PİŞİRME SANATI DEĞİL”
İEÜ Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nazan Turhan, gastronomi eğitiminde çevre bilincinin önemine dikkat çekerek, “Gastronomi, yalnızca yemek pişirme sanatı değil; aynı zamanda kaynakları verimli kullanmayı, israfı önlemeyi ve doğaya saygılı üretimi öğrenme sürecidir. Öğrencilerimizin bu bilinçle yetişmesi, gelecekte sürdürülebilir mutfak kültürünün yaygınlaşmasına katkı sağlayacaktır. Bu proje, genç şef adaylarının hem çevresel sorumluluk hem de yenilikçi üretim anlayışı kazanması açısından çok değerli bir örnek” diye konuştu.
“BİLİNÇ KAZANDIRMAYI HEDEFLEDİK”
Dersin ve projenin yürütücüsü Eğitmen Şef Belgin Bulgan ise, öğrencilerin mutfak derslerinde kestikleri sebzelerden oluşan atıkları, kompost yapımına uygun şekilde biriktirdiklerini ifade ederek, “Asidik özellik taşımadığı için daha çok patates ve havuç gibi sebzelerle çalıştık. Öğrenciler, atıkları toprağa karıştırmadan önce daha kolay çözünmesi için küçülttü. Patates ve havucun yanı sıra karbon-nitrojen dengesini sağlamak için hafta boyunca biriktirilen kahve telveleri, ağartılmamış kağıt ve kuru yaprak; toprağı mineral açısından zenginleştirmek için de yumurta kabukları kullandık. Bir haftalık biriktirme sürecinin ardından tüm bu malzemeleri dengeli şekilde toprağa gömdük. Atıklar, zamanla toprakta çözülmeye başlayacak. Besin değeri açısından zengin, bitki ve meyve yetiştirmeye elverişli doğal bir gübre elde edeceğiz. Bu tür sürdürülebilir uygulamalar, geleceğimizi korumak için doğaya da büyük katkı sunacaktır” ifadelerini kullandı.
EVDE NASIL YAPILABİLİR?
Evde kompost üretmenin oldukça kolay olduğunu belirten Bulgan, süreci şöyle anlattı: “Evde kompost yapmak için alt kısmında birkaç küçük delik açılmış bidon, kova ya da saksı gibi bir kap kullanılabilir. Kabın altına biraz toprak veya kuru yaprak serilerek başlanır. Ardından organik atıklar, yeşiller (sebze-meyve kabukları, kahve telvesi, çay posası gibi nemli atıklar) ve kahverengiler (kuru yaprak, ince dallar, ağartılmamış karton gibi kuru materyaller) olarak ikiye ayrılır. Bu iki grup dönüşümlü şekilde, bir kat kahverengi, bir kat yeşil olarak yerleştirilir. Katmanların üzerine ince bir toprak tabakası serilmesi, hem kokuyu azaltır hem de ayrışmayı hızlandırır. Karışımın nemi önemlidir; hafif nemli bir sünger kıvamı idealdir. Çok ıslanırsa kuru malzeme, çok kurursa biraz su eklenebilir. Kompost karışımı 7–10 günde bir karıştırılarak hava aldırılmalıdır. Kompost olgunlaşırken koku açığa çıkabileceği için balkon ya da bahçe gibi açık bir alan tercih edilmelidir. Yaklaşık 2-3 ay sonunda koyu renkli, toprak kokulu doğal bir gübre elde edilir. Bu kompost, saksı bitkilerinde veya bahçede güvenle kullanılabilir.”