KÖRFEZ’İN KUMUNA “İLK TALİP” ÇIKTI

“Yüzülebilir Körfez” hedefiyle İzmir Büyükşehir
Belediyesi’nin TCDD ortaklığı ile yürüttüğü “İzmir Limanı ve Körfez’i
Rehabilitasyon Projesi” kapsamındaki çalışmalarda, Körfez’den çıkan tarama
malzemesinde ağır metale rastlanmaması, gözleri bu malzemenin nasıl
değerlendirileceği konusuna çevirdi.

İZSU Genel Müdürlüğü, Körfez’in kuzeyinde açılacak
sirkülasyon kanalından çıkacak 25 milyon metreküp tarama malzemesinin “ziraat
ve inşaat” alanlarında kullanımını araştırmak amacıyla Ege Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği ve Ziraat Fakültesi ile sözleşme imzaladı.
Tarama malzemesinin seralar, peyzaj alanları, toprak ıslahı gibi zirai
faaliyetlerde doğrudan ve dolaylı kullanılabilirliğini ortaya koymak için Ege
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilim ve Bitki Besleme bölümü ile
yürütülen çalışma sonuçlandı. Fakültenin Peyzaj Mimarlığı bölümü ile ortaklaşa
yürütülen ve 6 ay süren “İzmir Körfezi Tarama Malzemesinin Tarımsal Amaçlı
Kazanımına Yönelik Araştırma Projesi” sonuç raporu, İzmir Büyükşehir
Belediyesi’ni sevindirdi.

Üniversitenin laboratuvarlarında yürütülen çalışmada,
öncelikle tarama malzemesinin içindeki tuz, bitki besin elementi miktarı,
organik madde, azot miktarı gibi kimyasal ve biyolojik içeriği belirlendi.
Ardından üniversite içinde bulunan “Peyzaj Uygulama Birimi Serası”nda da tarama
malzemesi tuzdan arındırılmadan, toprak ile farklı dozlarda karıştırılarak
deneme üretimleri yapıldı. Şubat ayında çim tohumları ekildi ve bir hafta gibi
kısa bir sürede tohumlar çimlendi. Menekşe, sakız sardunyası ve nergis
çiçekleri de dikildi. Şubat ayından bu yana hem çimlerin hem de çiçeklerin
gayet sağlıklı bir şekilde büyüyüp boy vermesi hem proje çalışanlarını hem de
İzmir Büyükşehir Belediyesi yetkililerini sevindirdi.

Kullanım alanı geniş

Üniversitenin hazırladığı raporda; Körfez dip tarama
malzemesinin kum bünyeden kil bünyeye kadar değişim gösterdiği; söz konusu
malzemenin ön işlemlerden geçirildikten sonra zirai amaçlı doğrudan veya
dolaylı olarak kullanılabileceği belirlendi.

Raporda, dip tarama malzemesinin çeşitli şekillerde geri
kazanımının, tüm dünyada kabul gören bir uygulama olduğu ifade edilerek, tarama
malzemesinin eğimli alanlarda şev stabilizasyonu (eğimli alanların
düzenlenmesi), maden ve taş ocaklarının onarımı, kıyı stabilizasyonu ve erozyon
kontrolü, Gediz Deltası’ndaki aşınmış dalyan ekosistemlerinin rehabilitasyonu,
yeni kıyı ekosistemlerinin yaratılması için dolgu materyali olarak
kullanabileceği vurgulandı.

Sulak alan ya da ada
oluşturulabilir

Çalışmada; Körfez tarama malzemesinin peyzaj düzenleme ve
ağaçlandırmada İZSU’nun Çiğli İleri Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi’nden çıkan
ve “tarımda kullanılabilir” sınıfında yer alan arıtma çamuru ile
zenginleştirilerek kullanılması önerildi.

Bilim adamları, yürüttükleri çalışmanın sonucunda Körfez dip
tarama malzemesinin bertarafında en ekonomik yollardan birinin yapay sulak alan
oluşturulması olduğunu belirtirken, Sasalı’daki Doğal Yaşam Parkı yakınında bir
alanın bu seçenek için kullanılabileceği görüşünü de ileri sürdü. Bu sulak
alanın birçok hayvan ve bitki türü için yaşam ortamı olabileceği, hatta
gelecekte bu alanın Doğal Yaşam Parkı gibi ziyaretçileri olan bir çekim merkezi
olabileceğini ifade etti.

Deniz içerisinde ada oluşturulması seçeneğinin de önerildiği
raporda; bu adayı ağaçlandırmak için akasya türleri, mimoza, sülün, ılgın, kırmızı
okaliptüs, hurma, Anadolu Sığası, yalancı tesbih ağacı gibi tuza dayanıklı
ağaçların; dış mekan süs bitkilerinde ise begonvil, kedi tırnağı, kapari, katır
tırnağı, Bermuda çimi gibi türlerin seçilmesinde yarar olacağını belirtildi.

Ege Üniversitesi ayrıca, fakültelerine ait Menemen (715
dekar), Seyrekköy (750 dekar), Mordoğan Araştırma ve Uygulama çiftliklerindeki
arazilerin ıslahında kullanmak üzere (yaklaşık 300 dekar) bu malzemeye talip
olduğunu belirtti.

Üniversite olarak
talibiz

Yürüttükleri çalışma ile bilgi veren Ege Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Toprak Bilim ve Bitki Besleme Bölüm Başkan Yardımcısı ve Proje
Koordinatörü Doç. Dr. Sezai Delibacak, “Biz tarama malzemesinin özelliğini
belirledik. Peyzaj mimarlığındaki arkadaşlarımız da bu materyali normal
toprakla değişik miktarlarda karıştırıp 4 farklı oran oluşturup farklı
bitkilerle deneme yaptı. Oldukça başarılı sonuçlar aldık” dedi. Delibacak,
Körfez dip taramasından çıkacak malzemelerin kullanım alanın çok geniş olduğunu
vurgulayarak, şöyle konuştu;

“Yaptığımız araştırmaların sonucuna göre tuzdan
arındırılarak ya da tuza dayanıklı bitki türleri kullanılarak veya Çiğli Atık
Su Arıtma Tesisi’nde arıtma çamuru ile karıştırılarak bu dip tarama malzemesinin
belediyenin park ve bahçelerinde, İnciraltı Kent Ormanı’nda, terk edilmiş taş
ocakları, katı atık deponi alanlarında, eğimli alanların şev stabilizasyonunda,
Gediz Deltası’ndaki aşınmış dalyan ekosistemlerinin rehabilitasyonunda,
Sasalı’daki Doğal Yaşam Parkı yakınlarında yapay sulak alan oluşturulmasında,
deniz içerisinde doğal habitat adası oluşturulmasında dolgu materyali olarak
kullanabileceğini ortaya koyduk. Sulak alan yaratılacaksa ya da ada
oluşturulacaksa, dip tarama malzemesini yıkamaya gerek yok belki de en ekonomik
yöntem bu olabilir”.

Gelir getirici değil
çevreci proje

Büyük Körfez Projesi kapsamında yürütülen çalışmaların
tamamen bir çevre projesi olduğunu söyleyen İZSU Genel Müdür Yardımcısı Gülay
Demircioğlu ise “TCDD ile birlikte İZSU Genel Müdürlüğü, İzmir Körfezi ve Liman
Rehabilitasyon Projesi için çalışmalar yürüttük. Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’nda ÇED dosyamız inceleniyor. Körfez’in kuzey kısmında derinleştirme
çalışması yapacağız. Dere ağızlarımız Körfez’e açılıyor ancak çok sığ olduğu
için suların tahliyesinde zorluklar yaşıyoruz. Bostanlı’dan Tuzla’ya kadar
uzanacak akıntı iyileştirme kanalı açacağız. Buradan çıkacak malzemeleri karada
geri kazanıp tekrar doğaya geri vermeyi düşünüyoruz. Geri kazanım alanlarında
bu malzemeyi kurutup gerektiğinde de tuzsuzlaştırma işlemi yapacağız” diye
konuştu. 

Demircioğlu, Büyük Körfez Projesi’nin çevreci ve önder bir
proje olduğunu ifade ederek, “Bu proje, gelir getirici değil, tamamı ile
ekolojik bir proje. ‘Yüzülebilir Körfez’ hedefiyle bu projeyi gerçekleştirmek
için bütün gücümüzle çalışıyoruz” dedi.

“İzmir Limanı ve
Körfez’i Rehabilitasyon Projesi”

Körfez’in güney aksı boyunca açılacak olan navigasyon kanalı
ile Körfez’e temiz su girişi artacak. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Kuzey
aksında oluşturulacağı sirkülasyon kanalı da bu bölgedeki akıntı hızlarını
artıracak. Su kalitesi ve biyolojik çeşitlilik iyileştirilirken, İzmir
Limanı’nın kapasitesi de artacak ve yeni nesil gemilere hizmet vermeye
başlayarak ana liman olma statüsüne kavuşacak. ÇED sürecinin tamamlanmasının
ardından çalışmalar başlayacak. İzmir Büyükşehir Belediyesi, giderek sığlaşan
İzmir Körfezi’ni kurtarmak, Körfez’de denize girilebilmesini sağlamak amacıyla
bu projeye büyük önem veriyor.