Türkiye Tarihinin En Büyük Gaz Krizine Girdi, Elektrik Fiyatları %400 Arttı

Türkiye doğalgaz ve elektrik piyasalarında tarihin en büyük krizi yaşanıyor. Arz yetersizliği nedeniyle BOTAŞ elektrik santrallerinin gazını tamamen kesti, tesislerde elektrik üretimi durduruldu. 25 Kasım itibariyle mesken gaz tüketimin artmasıyla santrallerin gaz çekişine kısmi olarak kısıtlama getiren BOTAŞ, 14 Aralık’ta tüketimin daha fazla artması sonucu gaz kullanma kısıtını %50’ye çıkarttı. BOTAŞ santrallere ek bir yazı daha göndererek 21 Aralık itibariyle kısıtlamayı %75’e çıkarttı. Kısıtlamalar yinede yetersiz kalınca, 22 Aralık 2016 itibariyle elektrik santrallerine doğalgaz tedariğinin %90 oranında kesildiğini bildirdi. BOTAŞ santrallerin sadece %10’a kadar gaz kullanmasına izin verdi fakat özel sektör santral yetkilileri, bu kadar düşük gaz tedariği ile teknik açıdan türbinlerin devreye girmesi ve çıkması süresinin çok düştüğünü bu nedenle büyük santrallerin tamamen kapatılması zorunluluğunun doğduğunu bildirdi.

Sektör yetkilileri, BOTAŞ’ın kararını mesken tüketiminin artması sonucu aldığı bildirdi. Bazı kaynaklara göre ise İran’dan ve Rusya Batı Hattı’ndan gaz akışlarında problem oluştu. Öte yandan, İran ulusal doğalgaz şirketi yetkilileri Türkiye’ye anlaşma gereğince tam kapasitenin tedarik edildiğini hatta Türkiye’nin kendilerinden ek gaz ve elektrik istediğini bildirdi. BOTAŞ’ın doğalgaz akışlarına dair verileri gizli tutması nedeniyle alınan bilgiler teyit edilemedi. Sektörü sarsan gelişmeler karşısında resmi kaynaklardan hiçbir açıklama yapılmadı. Bulgaristan ulusal doğalgaz şirketinden alınan bilgilere göre, batı hattından ithal edilen gaz miktarı dün için 45 milyon m3 seviyesinden 42 milyona düştü.

Doğalgaz tüketiminde yeni rekor

Doğalgaz tüketimi geçtiğimiz hafta rekorunu tazeledi. Mesken, ticari ve sanayi toplam elektrik tüketimi 16.12.2016 tarihinde 184 milyon metrekübe çıktı. Geçtiğimiz kış mevsiminde 26.01.2016 tarihinde en yüksek tüketim 181 milyon metreküp olmuştu. Elektrik santralleri ile birlikte toplam gaz tüketiminde en yüksek tüketim geçen hafta 207 milyon bu hafta 205 milyon metreküp oldu fakat son günlerde mesken ve sanayi tarafında tüketimin 170 milyon metrekübe düşmesiyle toplam gaz tüketimi 189 milyon metreküp seviyesine kadar geriledi. Sektör kaynakları, buna rağmen elektrik santrallerine daha az gaz tedariğini doğalgaz dağıtım altyapısında basınçla ilişkili olarak aksaklıkların olduğu yönünde yorumladı.

Elektrik fiyatları %400’e kadar zıpladı

Doğalgaza derinden bağımlı elektrik sektöründe arz kısıntıları ve talebin yüksekliği serbest piyasada fiyatları %400’e kadar zıplattı. 22 Aralık 2016 günü saat 17:00 için elektriğin fiyatı rekor düzeyde 1.169 lira olarak belirlendi, günlük ortalamada aynı gün için 380 lira oldu. Aralık ayı ortalama elektrik fiyatları 200 liranın üstüne çıkarak tarihin en yüksek seviyesine ulaştı. Elektrik arz ve talebini dengelemekle sorumlu TEİAŞ Yük Tevzi Merkezi, hidroelektrik santrallere son günlerde tam kapasite çalışma talimatı verdi, arzdaki açığın Atatürk, Karakaya, Keban, Birecik ve Deriner gibi dev barajlı santraller ile kapatılmaya çalışıldığı görüldü.

Elektrik dağıtım şirketleri, Türkiye genelinde elektrik kesintisi uygulamasına başladı. Gezdirme yöntemiyle sırayla aralıklarla ilçelerin elektriği kesilerek elektrik tüketimin törpülenmeye çalışıldığı bildirildi. Kaynaklar, meterolojik verilere göre gelecek hafta ülke genelinde etkili olması beklenen yeni soğuk hava dalgasıyla doğalgazdaki açığın piyasayı yeni boyutlara taşıyabileceğini yorumladı. Öte yandan bazı uzmanlar, 23 Aralık itibariyle Kolin enerji şirketine ait yüzer LNG tesisinin  (FSRU) gaz arzını desteklemesiyle bir miktar açığın kapatılabileceğini ama yetersiz kalacağını ve problemlerin Ocak ayının en az ilk 2 haftasında devam edeceği yönünde ihtimallerin arttığını belirtti.