2 Ocak 2022’de yüksek talep ve fiyat sabitlemesi nedeniyle gaz fiyatlarındaki ani keskin artışın ardından Kazakistan’da protestolar başladı.
Protestolar başlangıcı Kazakistan’ın petrol işleme tesislerinin bulunduğu Janaözen şehriydi.
Hükûmete ve eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’e karşı artan hoşnutsuzluk, daha büyük gösterileri de tetikledi.
Protestolara karşılık, Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, 5 Ocak’tan itibaren geçerli olmak üzere olağanüstü hâl ilan etti.
Aynı gün Başbakan Askar Mamin’in kabinesi de istifa etti.
Ermenistan, Beyaz Rusya, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Kazakistan’ın da dahil olduğu Sovyet sonrası devletlerin askeri bir koleksiyonu olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) Kazakistan’da barışı koruma birlikleri konuşlandırmayı kabul etti.
Eski Cumhurbaşkanı Nazarbayev Kazakistan Güvenlik Konseyi Başkanlığı görevinden alındı.
Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) birlikleri 13 Ocak’ta ülkeden çekilmeye başladı.
Boşalan Başbakanlık makamına Alihan İsmailov atandı.
Protestolar boyunca resmi olmayan rakamlara göre 440’den fazla işyeri zarar gördü, 164 sivil ve resmi kişi hayatını kaybetti, 99 binden fazla kişi tutuklandı.
Tarihi biraz geri saralım.
31 Mart 2016.
Kazakistan’ın dolar milyarderi petrol kralı Mikhail Gutseriev’in 28 yaşındaki oğlu Said Gutseriev’i evlendirdiği düğüne yaklaşık 80 milyon dolar harcadığı iddia edildi.
Moskova Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi öğrencisi 20 yaşındaki Khadija Uzhakhova ile evlenen Said’in düğünü için babası hiçbir masraftan kaçınmadı.
İngiliz Daily Mail Gazetesi’nin haberine göre Moskova’da iş insanı Telman İsmailov’a ait Safiya Köşkü’nde yapılan düğünde ünlü şarkıcılar Jennifer Lopez, Sting, Elton John ve Enrique Iglesias sahne aldı.
Forbes’in dünyanın en zenginleri listesinde 6,2 milyar dolarlık serveti ile yer alan petrol ve medya devi Mikhail Gutseriev, Lopez ve Iglesias’ın yarımşar saatlik konseri için özel uçak, ekip, konaklama, ulaşım vb. ekipleri için yapılacak harcamalara milyonlarca dolar harcadı.
Düğünde Jennifer Lopez’e 5 milyon dolar, Elton John’a ise 7 milyon dolar ödendiği iddia edildi.
Khadija Ushakova gelinliği içinde kelimenin tam anlamıyla göz kamaştırırken genç kızın Paris’ten alınan ve ünlü tasarımcı Elie Saab’ın imzasını taşıyan, 1 milyon dolar değerindeki gelinliğinin ağırlığı süslemeleriyle birlikte 11 kiloyu buldu.
28 yaşındaki oğlunun düğünü için 80 milyon dolar harcayan Mikhail Gutseriev kimdi?
Mikail (Mikhail) Safarbekovich Gutseriev 9 Mart 1958’de doğdu.
1995 yılında Rusya Federasyonu Hükümeti’ne bağlı Finans Akademisi’nden Finans ve Krediler, Gubkin Rusya Devlet Petrol ve Gaz Üniversitesi, Petrol ve Gaz Mühendisliği Yöntem ve Teknolojisi ve St. Petersburg Hukuk Üniversitesi’nden mezun oldu.
Rus Ekonomi Üniversitesi’nde “Serbest Ekonomik Bölgeler” dalında doktora eğitimi aldı.
1995 yılında Devlet Duması’na milletvekili seçildi ve burada Başkan Vekilliği görevini üstlendi.
1999’da Gutseriev ikinci kez Devlet Duması Milletvekili seçildi.
Ancak, 14 Ocak 2000’de Gutseriev, şirket hissedarlarının olağanüstü toplantısında Slavneft Başkanı olarak seçilince vekillik görevini geri çevirmek zorunda kaldı.
2002’de Slavneft’in hisseleri Sibneft Konsorsiyumu’na (şimdi Gazpromneft) ve Tyumen Petrol Şirketi’ne 1,86 milyar ABD Doları karşılığında sattı ve 2002’de OJSC NK “RussNeft”i kurarak başkanı oldu.
İşler her zaman yolunda gitmiyordu.
2006’da vergi kaçakçılığı yapmakla suçlandı.
Rusya’da baskıya uğrama korkusu ve yasal soruşturmalar nedeniyle Londra’ya gitti.
Yolculuğu da tartışmalı geçti.
Rus Başsavcılık Bürosu Sözcüsü Viktor Gvozdev, Temmuz sonunda ortadan kaybolan Gutseriev için “Minsk Havaalanı’ndan Türkiye’ye uçtuğunu belirledik” dedi.
Temmuz 2007’nin sonunda, Mikhail Gutseriev mektup yayınladı.
Rus yetkililerin kendisine eşi görülmemiş bir baskı yaptığını ve RussNeft’i Kremlin’e sadık Oleg Deripaska’nın sahibi olduğu Temel Element Holding’e satmak zorunda kaldığını duyurdu.
Üç yıl sonra işler tersine dönmeye başladı.
Ocak 2010’da Gutseriev, petrol şirketinin yüzde yüzü üzerindeki kontrolünü yeniden aldı.
Nisan 2010’a Gutseriev aleyhindeki tüm suçlamalar düşürüldü, ceza davaları reddedildi.
Nisan 2010’da Gutseriev’in şirketin yüzde 49’unu Anonim Finans Şirketi Sistema’ya, yüzde 2’sini Sberbank of Russia’ya sattığı açıkladı.
Ve sonunda 2010’un sonunda Mikhail Gutseriev, Rusya’ya geri döndü.
2013 yazında da Gutseriev bir kez daha JSC RussNeft’in tek sahibi oldu.
2017’da Gutseriev’e ait başka bir şirket olan Slavkali, Belarus’ta 2,1 milyar ABD Doları değerinde bir potas kompleksi inşa etmeye başladı.
Mikhail Gutseriev’in başı bir dönem Belarus Devlet Başkanı Aleksander Lukaşenko ile olan yakın ilişkileri yüzünden derde girdi.
2020 yılında Belarus’ta insan hakları ve demokrasiye alanındaki eksik uygulamalar nedeniyle İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) başta Lukaşenko olmak üzere Gutseriev ve iş ortaklarına yaptırım kararı aldı.
Ağustos 2021’de Mikhail Gutseriev, RussNeft’teki yüzde 37,15’lik hissesini, kardeşi Sait-Salam Gutseriev’in sahibi olduğu Kıbrıslı bir şirket olan Vemonar Holdings Ltd’ye sattı.
RussNeft’e göre anlaşma,’in Belarus Cumhurbaşkanı Lukaşenko ile bağlantıları nedeniyle, Ağustos 2021’de İngiltere’nin ve 21 Haziran’da Avrupa Birliği’nin yaptırımlarından önce 10 Haziran 2021’de yapıldı.
Gutseriev’in yükselişi önlenemiyordu.
Azerbaycan devlet şirketi SOCAR, Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi Saudi Aramco tarafından Belarus’a yine Gutseriev’in şirketlerince petrol tedarik edildi.
Rusya’ya geri dönmeye başaran ve her geçen gün ticaret hacmini genişleten Mikhail Gutseriev, son olarak da Azerbaycan ve Kazakistan’da petrol üreten bir İngiliz şirketi olan GCM Global Energy’nin sahibi oldu.
Mikhail Gutseriev’in de dahil olduğu sistem, aslında uzun süredir Kuzey Asya’da hüküm süren ve “şeffaflık eksikliği” olan yönetimlerden kaynaklanıyor.
Sermayelerinin nereden geldiği bilinmeyen/araştırılmayan şirketler özellikle Avrupa ve kimi ada ülkelerinde kurulu devlet petrol şirketleriyle ortak yatırımlardan kaynaklanıyor.
Bunların en önemlilerinden ikisi da Socar Trading ve Global Energy.
Socar Trading’in hissedarı Anar Aliyev, aynı zamanda dünyanın dört bir yanında pek çok petrol şirketinin de gizli sahibidir.
Bir eli Azerbaycan’da, diğer eli Türkiye’de, Arabistan’da, Rusya’da Avrupa’dadır.
İkincisi de Global Energy ve Mikhail Gutseriev.
2002’den beri Forbes’in en zengin 200 Rus sıralamasının daimî katılımcısı.
2021 itibariyle 2,5 milyar dolar serveti ile 60. sırada yer alıyor.
Ocak 2022’de özellikle gaz fiyatlarındaki ani artışları protesto eden yoksul Kazak halkı sokaklara döküldü.
150’den fazla insan hayatını kaybetti.
Ne diyor resmî açıklamalar?
“Dış güçler…”
2021’de 2,5 milyar dolar servete sahip Belarus, Kazakistan ve Azerbaycan’ın petrol zengini Mikhail Gutseriev, 21 yaşındaki oğluna 80 milyon dolarlık düğün yapıyor, o normal.
Öte yanda “kendi” doğal zenginliklerinden pay isteyen, yoksulluğa, yolsuzluğa karşı çıkarak sokağa dökülen halkı “dış güçler” yönetiyor.
Emperyalizm tam da böyledir.
Yoksulluğa karşı çıkmak “dış güçlere” hizmet etmektir.
Jennifer Lopez, Sting, Elton John ve Enrique Iglesias’lı milyon dolarlık düğün “yerli ve milli” zenginliğin şahlanış hareketidir.
Bir de üzerine soslayarak “dini” dökersen tadından yenmez.
