Birçoğumuz bir arı kovanında yaşanan karmaşık yaşam hakkında bilgiye sahip değiliz. Hep beraber sizlerle arıların gizli hayatlarına gidelim…
Bir arı ailesi bir kraliçe, binlerce işçi ve yüzlerce erkek arıdan meydana gelmektedir. Arı ailesi kuralları sıkı olan bir düzen içerisinde birlikte yaşamaktadırlar. Arılar arasında düzenli bir iş bölümü vardır. Hiçbiri ayrı ayrı olarak hayatını devam ettiremez. Her arı ailesinin kendine özgü kokusu vardır. Bu nedenle dışarıya çıkan arı kendi kovanına geri dönmek zorundadır. Olur da yabancı arı kovana girmek isterse içeri alınmaz ve içeri girmeye mücadele ederse de maalesef onu öldürürler.
Kraliçe arı kovanın reisi ve annesidir…
Kraliçe arı diğer adı ile ana arı; koloniyi ayakta tutan, arı neslinin devamını sağlayan en önemli canlıdır. Kraliçe konumu bakımından koloninin en önemli bireyi durumundadır. Kraliçe arı bir arı kovanının annesidir eğer anne yoksa yavru arılar dağılır. Kraliçe arının asıl görevi kovanda düzeni sağlamak, yumurtlamak ve neslin devamlılığını sağlamaktır. Kraliçe arı diğer arılardan daha uzun ve gösterişlidir. Kraliçe arı işçi arıların yaptıkları görevlerin hiçbirini yapmaz. Sadece uzun ömrü süresince oğul verme ve döllenme uçuşu hariç kovandan dışarı çıkmaz. Kovanın reisi gibidir. Kovanda işçi arılar kraliçe arının gözüne bakarlar. Kraliçe arı herhangi bir nedenden dolayı ölmesi veya yeteneklerini kaybetmesi durumunda o koloninin yok olması anlamına gelir. Aynı kovanda iki kraliçe arıya asla yer yoktur. Böyle bir şey olması durumunda iki arı arasında birisinin ölümüyle sonuçlanacak bir kavga çıkar. Koloni için hayati önem taşıdığından işçi arılar kraliçe arının etrafında pervane olurlar onu büyük bir özveriyle korur ve beslerler. Kraliçe arı ağzını açar açmaz işçi arılar hemen onun ağzına arı sütü ile doldururlar.
Kraliçe arılar çiftleşme uçuşu esnasında erkek arılardan aldığı kalıtsal özellikleri, kendi kalıtsal özellikleri ile birleştirerek koloniye aktarırlar. Kraliçe arıların çiftleştiği erkek arılar ölür iken, ölen erkek arıların spermleri çiftleşen diğer erkek arıların spermleri ile birlikte karışım halinde ana arının sperm kesesinde 5 yıl gibi uzun süre yaşamını devam ettirmektedir. Ama teknik arıcılıkta kraliçe arının 2-3 yılda bir değiştirilmesi verimlilik açısından önemli olduğu belirtilmektedir.
Kraliçe arının yumurtlama işlemi süreklidir. Hiç dinlenmezler. Kraliçe arılar yumurtalarını rastgele bırakmazlar. Peteklerin belirli gözlerine bırakırlar. Kovanın yalnız ön ve orta kısımlarındaki peteklere bunlarında yalnız orta bölgelerine yumurtalarına bırakırlar. İşçi arılar da yumurta bırakılan hücrelerin çevresindeki komşu hücrelere polenlerini depo ederler. Böylece bal ile yumurtalar karışmamış olur. Yumurta bırakılan gözler üç tiptir. Normal büyüklükte ve çok sayıda gözlerde işçi arılar, çok daha az sayıda daha büyük yapılı gözlerde erkek arılar, birkaç tane de kraliçe arı gelişimi için yer ayırırlar Kovandaki yaşam, büyük ölçüde feromonlarla sağlanır. Salgıladığı feromon denilen hormonal kokularla, kolonideki bireylerin yönetimini sağlamak; arı ailesini bal sezonuna hazırlamak, işçi arıları polen toplamaya teşvik etmek, koloninin su ihtiyacı vb. bütün işleri koordine etmek, kraliçe arının görevidir.
Çalışkan işçi arılar… tarlacı ve evci arılar…
Kovanda işçi arılar kraliçe arının kovan içindeki etkinliğine göre çalışırlar. Eğer kraliçe arı kovan içinde verimli ve çalışkan ise diğer işçi arılarda ona bakarak daha fazla çalışır doğadan daha fazla bal ve yiyecek getirmeye çalışırlar.
Evci arılar kovan içerisinde yavru bakımı, peteklerin yapımı, nektarın bala dönüştürülüp peteklere doldurulması, kovanda bekçilik yapılması, kovanın havalandırılması ve temizlenmesidir.Tarlacı arılar ise; su, propolis, polen ve nektarın aranıp bulunması ve kovana taşınmasında görevlidirler.
Erkek arıların temel görevi: çiftleşmek…
Son derece tembel ve obur olan erkek arıların başlıca görevi, çiftleşme uçuşuna çıkan kraliçe arılarla çiftleşmektir. Kolonide erkek arı miktarı, sezona ve kolonideki koşullara bağlı olup, oğul mevsiminde sayıları, 500-2.000 arasındadır. Koloniler, ilkbahar ve yaz başlarında erkek arı yetiştirmeye başlarlar. Sonbaharın sonunda ve kış aylarında, normal koşullarda kolonilerde erkek arı bulunmaz.
Erkek arıların sonu ölüm…
Kraliçe arı ile çiftleşme uçuşuna çıkan erkek arı kraliçe arıyı havada yakalar. Çiftleşme tamamlanınca, erkek arı baş aşağı sarkar ve daha sonra kraliçe arıdan ayrılır. Kraliçe arıyla çiftleşen erkek arı, çiftleşme organını kaybeder ve ölür. Ortalama yaşam süresi 55-60 gündür.
Erkek arıları işçi arılar denetler…
İşçi arılar, ergin erkek arıların, kovandaki sayısını düzenler. Gerek görülürse erkek arı sayısı azaltılır. Erkek arı yumurtalarının, ancak % 50-56’sının, ergin arı olarak gelişmesine fırsat verilir.
Kraliçe arı yaşlı ve yumurta vermiyorsa kovanda ortalık karışır…
İşçi arılar yeni kraliçe arının oluşması için çalışmalara başlar. İşçi arılar yine eski kraliçe arının atmış olduğu yumurtalardan herhangi birisine özel ilgi ve yoğun arı sütü ile besledikleri zaman o gözdeki işçi arı daha büyük ve geniş olmaktadır. Bu şekilde doğduğu zaman kraliçe arı olmaktadır. Bu şekilde yeni doğan kraliçe arı eski ve yaşlı ana arıyı kendi iğnesi ile öldürüp kovanın hakimiyetini kendi olduğunu ilan etmiş olur. Ya da eski kraliçe arı kovanın bir kısım arısını alarak kovanı terkeder. Buna da oğul verme yöntemi olarak da bilinir.
Kovanın yeni kraliçe arısının peşinde olan erkek arılar…
Erkek arılar Kraliçe arı doğduktan sonra dışarıya çıkar ve bunu anlayan diğer erkek arılar ise kraliçe arının peşine düşerler. Ortalama 10-15 erkek arı kıyasıya yarış yaparak en güçlü ve hızlı olan erkek arılar kraliçe arı ile çiftleşir.
Bal yalnızca dişi arılar tarafından üretilebilir…
Düzen içerinde çalışan tarlacı işçi arılar, çiçeklerden topladıkları nektarı vücutlarında ‘bal midesi’ olarak bilinen bölgede saklarlar. Nektarı toplayan tarlacı arılar daha sonra bu maddeyi kovandaki evci arılara aktarırlar. Evci işçi arılar enzimler içeren salgılarıyla harmanlayıp peteklere doldururlar. Ayrıca kovan içerisinde hızlı kanatlar çırparak havalandırmayı sağlayarak balı olgunlaştırırlar.
Doğanın mucizesi bal…Peteklerden sofraya…
Arılar petekler doldurulduktan ve ballar olgunlaştırıldıktan sonra petekleri balmumu ile sıvarlar. Bal hasadı olarak bilinen süreçte balı toplayabilmek için arıcılar petekleri kovandan çıkarıp sıyırırlar. Daha sonra petekli ballar, süzülür, paketlenir ve sofralarımıza kadar ulaşır.
İnanıyorum ki; yemek tariflerine, içeceklerden tatlılara pek çok alanda kendine yer bulan bal ve arılar dünyası hakkında paylaşmış olduğum ilginç bilgiler arılara saygınızı ve ilginizi daha da artıracaktır.
Unutmayın ki; arıların olduğu yerde çiçekler, çiçeklerin olduğu her yerde hayat vardır.
YORUMLAR