• Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri
Anasayfa
  • İZMİR
  • GÜNDEM
  • SİYASET
  • ASAYİŞ
  • SPOR
  • EKONOMİ
  • VİDEO HABER
  • Köşe Yazarları
  • SAĞLIK KÜLTÜR-SANAT EĞİTİM MAGAZİN
  • Ara
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
  1. Köşe Yazarları
  2. Selma NALBANTOĞLU
  3. DIŞ AÇIK, DÖRDÜNCÜ PLAN VE 24 OCAK'A DAİR
Yayınlanma: 24 Ocak 2023 - 08:54

DIŞ AÇIK, DÖRDÜNCÜ PLAN VE 24 OCAK'A DAİR

24 Ocak 2023 - 08:54
Yorumlar
TAKİP ETTAKİP ET
Yazdır
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
DIŞ AÇIK, DÖRDÜNCÜ PLAN VE 24 OCAK'A DAİR
Selma NALBANTOĞLU

24 Ocak; birisi Uğur Mumcu’nun alçakça katlinin, diğeri tüm Türkiye’nin ekonomik bağımsızlık ve hakça kalkınma planının aymazca yok edilişinin yıl dönümü.

Bu yazı ağırlıklı olarak ikincisine dair.

* * *

MIT’de hoca olan bir iktisatçı (O. Balanchard), enflasyonu, toplum kesimleri arasında bir “milli gelir bölüşüm kavgası” olarak tanımlıyor.

“Benim alanım ekonomi” iddiasındaki Erdoğan da milletin sırtından, bu tezin deneysel kanıtını sunuyor.

Bir dolu ülkenin merkez bankası faiz artırırken bizimkisi, 2021 Eylül’den beri faiz düşürmeyi deniyor, döviz de fırlıyor. Bizim sanayi ve tarım üretiminin girdileri ithalata yani dövize bağımlı olduğu için, her alandaki üretimin maliyeti de fırlıyor haliyle.

Bizim yoksulumuz açlık sınırının, orta hallimiz yoksulluk sınırının altına doğru savrulurken, gelir kayıpları buharlaşmadı tabii. Bir yandan araç geçiş ve hasta yatış garantili KÖİ “yatırımları” için yapılan dış borçların garantili ödemelerine; diğer yandan bankaların, büyük şirketlerin ve rantiyelerin fahiş kazançlarına dönüştü. Sermayenin ve emeğin milli gelirden aldığı pay 2016’da birbirine (yüzde 41-yüzde 40 gibi) yakınken, bugün sermayenin payı yüzde 55’e çıktı, emeğin payı yüzde 26’ya indi.

Enflasyonun bizdeki “milli gelir bölüşüm kavgası” böyle bir sonuç vermiş.

İktisatçılar, gelir dağılımında, bütçe açığı ve iç borçlanmanın etkin rolüne işaret ediyorlar.

Meselâ yüzde 70’e yakını dünyanın en adaletsiz vergisi olan dolaylı vergilerden oluşan bütçeden, 2022 Nisan rakamıyla ana paradan bile yüksek  (1 trilyon 700 milyar lirayı aşkın) bir iç borç faiz ödemesi ve KKM’ın yarım trilyon liraya yaklaşan maliyeti vb. gibi cinliklerle yapılan servet transferine bakılınca iktidarın sınıfsal tercihi açıkça görünüyor.

* * *

Bir de cari açık meselemiz var ki, bu bütçe açığından apayrı bir mesele.

Cari açık, Profesör E. Yeldan hocanın bir ifadesiyle “bir ülkenin döviz açığı..” veya “dış açık”. Ülke ekonomisinin bir bütün olarak çapına veya çapsızlığına; yatırım-üretim için dışa bağımlılığa veya bağımsızlığa işaret eden açık.

“İhracatta rekorlar” söylemiyle (ithalatı asla ağzına almadan ama), kendini Atatürk dönemiyle kıyaslamayı pek seven AKP yönetimi, tarihimizde dış açıksız yani cari açıksız tek dönemin 1930-1946 arası olduğu gerçeğini hiç anmıyor nedense(!)

Oysa, İkinci Abdülhamit’in “düyun-u umumiye” denen iflas anlaşmasını da içeren Tanzimat Dönemi Osmanlı tarihinden alın, en az 200 küsur yıllık tarihimizde dış ticaret fazlası ve cari fazla verebildiğimiz; ödeme dengesi krizi yaşamadan borçları da tıkır tıkır ödeyebildiğimiz yegâne dönemimiz Cumhuriyetimizin 1930-1946 arasındaki dönemi oldu.

Peki ne oldu 1946’dan sonra?

O dönemde ülke siyaset ve ekonomisine dair kararları yönlendirebilecek etki gücüne ulaşmış olan (ve sonradan Demokrat Parti olarak kurumsal kimlik kazanan) sosyal sınıflarımız, kapitalist alemin ağalık tahtına geçen ABD’ye, “bizi de Marshal Planı kapsamına alın” talebiyle başvurdu.

1948’de kabul. 1949’da, Max Weston Thornburg nam “danışmanın”, bize, “çelik, kimya, uçak motoru, gübre, kâğıt sanayisi, büyük enerji yatırımları ..” gibi işlerin bizim için fazla iddialı olduğunu vazeden raporu kondu önümüze. (Rapor başlığı: “Turkey, an Economic Appraisal”-Türkiye, bir Ekonomik Değerlendirme)

Bunun gereği derhal yapıldı: Atatürk döneminin planlı sanayileşme stratejisi rafa kalktı. Sanayileşme de Planlama kavramı da unutuldu!.

Türkiye, Cumhuriyet döneminin ilk “sarı öküzünü” o gün verdi.

Sonrasında ekonomimizin burnu “cari açıktan” ve ödemeler dengesi krizlerinden çıkamadı. Thornburg raporundan 10 yıl sonra, Demokrat Parti hükümeti, Cumhuriyet tarihimizin ilk dış borç yapılandırmasını, ABD’nin dikte ettiği koşullarla kabul etmek zorunda kaldı.

* * *

1960’tan itibaren Planlama kavramını yeniden hatırladı Türkiye. Bu ABD-Batı cenahında hoşnutsuzluk yaratmadı, ta ki cari açıksız kalkınmayı, Atatürk dönemi stratejisini yeniden gündemimize sokan IV. Beş Yıllık Kalkınma Planı’na kadar.

IV. Plan (1979-1983) Kapağı.

ABD-Batı’lı “müttefiklerin” değişmeyen bir refleksi de şu: Biz ne zaman yatırım ve ara malları ithalatında dışa bağımlılığımızı azaltacak, cari açıksız büyümeye dönük bir planlama “cüretini”(!) göstersek kollarını bunu engellemek için sıvıyor.

İlginçtir, bunun için hemen pek “bilimsel”(!) raporlarla bizi “aydınlatıyorlar”(!)

Nitekim, Atatürk dönemi planlı sanayileşme hedeflerinden vazgeçirme girişimine nasıl Thornburg raporu eşlik ettiyse, Ecevit hükümetinin IV. BYKP’nı engelleme girişimlerine de Sherman Robinson-Kemal Derviş raporu eşlik etti.

Bu rapor, önce Batılı alacaklıları tatmin edecek kadar okkalı “gerçek bir devalüasyon” yapmamızı; dışarının yatırım ve ara mallarını ithal etmeye mecbur bir montaj sanayisiyle; yani “hafif imalat sektörlerine, tarıma ve hizmetlere dayanan ihracat artışı” ile yetinmemizi öğütledi(!) Sonra da, tıpkı Thornburg raporu gibi bir parmak salladı: IV.BYKP ile “Türkiye(nin) sermaye malları ve kimyasallar, ana metal gibi ara malları sektörlerinde yoğun ithal ikame yatırımları tasarlıyor (olması) .. gerçekçi olamayacak kadar ihtiraslı bir hedeftir”.

Yukarıda kapak resmini gördüğünüz raporun dediklerini de aynen yaparak, Batı’nın o günlerde uygulamaya koyduğu neoliberal sermaye birikim rejiminin “iliştirilmiş ekonomisi” olmaya razı geldi Türkiye.

“Benekli öküzü” de verdik böylece.

IV.BYKP vizyonunun alternatifi olarak Batı’nın bize dayattığı, “24 Ocak 1980 İstikrar Kararları” idi.

IV. Plan değil, o yürürlüğe girdi.

Lâkin kentli köylü emekçilerin, gönüllü olarak kabul etmesi mümkün olmayan bu “kemer sıkma” tedbirleri ancak ceberrut bir baskı ile mümkündü.

Onu da, ABD istihbaratının “bizim çocuklar” diye tanımladığı 12 Eylül 1980 darbecileri, yani aşağıda fotoğrafı görünen Kenan Evren cuntası yerine getirdi.

https://www.cumhuriyet.com.tr/Archive/2021/9/12/091619849-1079662cover.jpeg

Sonrası?

O günden bugüne, planlama ve sanayileşmenin fikri de cismi de tekrar unutuldu Türkiye’de.

Aklımızı başımıza alıp yeniden hatırlamamız ve uygulamamız dileği ile, “24 Ocak İstikrar Kararları”nı lânetle anıyorum.

Enerjimizi, Atatürk’ün ve IV.BYKP’nın bağımsız iktisat ruhuna uygun bir gelecek tasarımını yeniden diriltecek bir siyasi irade yaratmaya yöneltebilmeyi diliyorum.

Seçim kapıya dayanmışken elbet var gücümüzle kazanmak için çalışacağız-çalışıyoruz; ama aklımızın bir ucunda da bu mutlaka bulunmalı derim naçizane.

* * *

Yılmaz bağımsız Türkiye savunucusu, yılmaz Cumhuriyetçi ve Atatürkçü, “fikri takip” kavramını bizlere öğreten, 1993 Yılı 24 Ocağında hain bir suikast sonucu öldürülen büyük ustayı, Uğur Mumcu’yu saygı, minnet ve özlemle anıyorum.

Yolu, yolumuzdur.

 

  • YORUMLAR
adlı kullanıcıya cevap x
Ahmet DÜLGER
2 yıl önce

Eline sağlık.

Cevapla
Beğen (1)
Beğenme (0)

Yazarın Diğer Yazıları

  • MESELE SADECE SEÇİM REKABETİ DEĞİL - 04 Haziran 2025
  • "İKNA GÜCÜ" DÜŞERKEN ÖFKE YÜKSELİYOR - 11 Nisan 2025
  • DIŞTA KISILDIKÇA İÇTE YÜKSELEN DESİBEL - 04 Kasım 2024
  • SURİYE ÇIKMAZINDA ".. MIŞ GİBİ" YAPMAK - 08 Ağustos 2024
  • CHP'NİN GELECEK TASARIMI ÜZERİNE-2 - 13 Mayıs 2024
  • AKP'NİN KENDİNİ KANDIRMASI VE CHP'NİN GELECEK TASARIMI ÜZERİNE - 29 Nisan 2024
  • İÇİ KOF SÖYLEMLERİN ARDINDAKİ ACİZLİK - 14 Mart 2024
  • DEPREM FELÂKETİNİN BİRİNCİ YILINDA ARSA RANTI ÜZERİNE - 05 Şubat 2024
  • ENDİŞELİ "MUKTEDİRLER" - 31 Aralık 2023
  • ATATÜRK VE CUMHURİYET DÜŞMANLIĞI ÜZERİNE - 10 Kasım 2023
  • BORÇ ALAN KESESİNDEN (BAĞIMSIZLIĞINDAN, REFAHINDAN, İTİBARINDAN) YER - 12 Ekim 2023
  • DEĞİŞİM? EVET, AMA NASIL? - 11 Haziran 2023
  • 23 Nisan ve çocuklarımızın geleceği - 23 Nisan 2023
  • SÖZLER DE KALBİN AYNASIDIR - 04 Nisan 2023
  • "YEPYENİ BİR DÜZENİ GETİRMEK" - 10 Mart 2023
  • PARMAK HAREKETLERİ ÜZERİNE-2 - 25 Aralık 2022
  • PARMAK HAREKETLERİ ÜZERİNE-1 - 24 Aralık 2022
  • "İKİNCİ YÜZYIL"A GİRERKEN BİR SİYASAL-SOSYAL HAFIZA TAZELEME DENEMESİ - 09 Kasım 2022
  • DEZENFORMASYON-2 - 18 Ekim 2022
  • "DİREKSİYON HAKİMİYETİ" VE U-DÖNÜŞLERİ - 03 Eylül 2022
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Köşe Yazarları
BAŞKAN VE BAŞKAN
Sgül Ç
BAŞKAN VE BAŞKAN
MESELE SADECE SEÇİM REKABETİ DEĞİL
Selma NALBANTOĞLU
MESELE SADECE SEÇİM REKABETİ DEĞİL
Cem Şeker
Cem Şeker
Emekli Kooperatifi
Gülcan Pandora
Gülcan Pandora
Deprem Felaketinin Gölgesinde: Fırsatçılık ve Vurdumduymazlık
Adem NAKÇI
Adem NAKÇI
CHP'nin "Hal-i pür melali"
Acil İlçe Başkanı Aranıyor!..
Delinin Zoru
Acil İlçe Başkanı Aranıyor!..
Ayıbını hüner sanan Başkan(!)
İZMİR KAZANI
Ayıbını hüner sanan Başkan(!)
'Profesyonel Başkanlık' dönemi
12. Katın Gözcüsü
'Profesyonel Başkanlık' dönemi
HADİ UTANMADAN  KUTLAYALIM  ÇOCUK HAKLARI GÜNÜNÜ
Filiz BAHÇIVAN
HADİ UTANMADAN  KUTLAYALIM  ÇOCUK HAKLARI GÜNÜNÜ
OMG: OH MY GOD! 2
Nüans
OMG: OH MY GOD! 2
Işıldamak Gerek…
Ayşegül Tezcan
Işıldamak Gerek…
SONUÇ ASLINDA NE OLDU ?
Kemal ERİM
SONUÇ ASLINDA NE OLDU ?
Çok Okunan Haberler
Demirören’den 7 yılda 890 milyon dolar tahsil etti
Demirören’den 7 yılda 890 milyon dolar tahsil etti
AK Parti’de fırtına öncesi sessizlik: Kabine yeniden şekilleniyor: 'Son 48 saatin bombaları'
AK Parti’de fırtına öncesi sessizlik: Kabine yeniden şekilleniyor:...
AK Parti Sözcüsü Çelik'ten 'tarihî konuşma' açıklaması: Silah bırakmanın gerçekleşmesi halinde Cumhurbaşkanımız kapsamlı ve derinlikli bir konuşma yapacak
AK Parti Sözcüsü Çelik'ten 'tarihî konuşma' açıklaması: Silah...
Ana Sayfa
İZMİR
GÜNDEM
SİYASET
ASAYİŞ
SPOR
EKONOMİ
VİDEO HABER
SAĞLIK
KÜLTÜR-SANAT
EĞİTİM
MAGAZİN
Köşe Yazarları
Köşe Yazarları
Foto Galeri
Video Galeri
Üye Paneli
Günün Haberleri
Anketler
Hava Durumu
Gazete Manşetleri
Nöbetci Eczaneler
  • ASAYİŞ
  • EĞİTİM
  • EKONOMİ
  • GÜNDEM
  • İZMİR
  • KÜLTÜR-SANAT
  • MAGAZİN
  • Röportaj
  • SAĞLIK
  • SİYASET
  • SPOR
  • Teknoloji
  • VİDEO HABER
  • Foto Galeri
  • Video Galeri
  • Köşe Yazarları
  • Üye Paneli
  • Günün Haberleri
  • Anketler
  • Hava Durumu
  • Gazete Manşetleri
  • Nöbetci Eczaneler

  • Rss
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri

Sitemizde bulunan yazı , video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır.
İzinsiz veya kaynak gösterilemeden kullanılamaz.

Yazılım